Mexanik va elektromagnit tebranishlarning qiyosiy xarakteristikasi

fazaviy  modulyatsiyalash  amalga  oshirilishi  mumkin. 

---

•  Tebranishlar    amplitudasi,    chastotasi  yoki    fazasini  aniq  qonuniyatlar 

bo`yicha    tebranishlar  chastotasidan    ancha  kichik  chastota  bilan    

o'zgartirish    jarayoni,  mos  holda,    amplitudaviy,    chastotaviy    yoki    fazaviy 

modulyatsiya 

deyiladi. 

Modulyatsiyalashning 

har 

qanday 

usulida 

parametrlarning        o'zgarish      tezligi      yetarlicha      sekin      bo'lishi      kerak. 

O'zgarish   shu   darajada   sekin   bo'lishi   kerakki,   tebranishlar  davri  ichida 

modulyatsiyalanuvchi  parametr  deyarli  o'zgarmay   qolsin. 

Amplitudaviy   modulyatsiyalashni   batafsilroq   ko'raylik.   Biz    oldingi 

paragraflardan    bilamizki,   konturdagi   tebranishlar   amplitudasi   generator 

zanjiridagi    kuchlanishga    proporsional: 

𝑖  =  𝑘 𝑈

𝑀

𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡 , 

 bu    yerda  

𝑘 — proporsionallik    koeffitsienti. 

Avtogeneratordagi 

 

 

elektr 

 

avtotebranishlarni 

amplitudaviy 

modulyatsiyalash  usullaridan  biri  generator    zanjiridagi   

𝑈

𝑀

   kuchlanishni 

o'zgartirishdan iborat. 

Aytaylik,    eletkr      avtotebranishlarni     

𝑐𝑜𝑠Ω𝑡    qonun      bo'yicha   

amplitudaviy   modulyatsiyalash  zamr bo'lsin, bu   yerdagi   

𝛺   siklik   chastota    

generatordagi  asosiy      tebranishlar      chastotasi   

𝜔    dan  ko'p  marta  kichik. 

Bunday amplitudaviy   modulyatsiyani    amalga    oshirish   uchun 

𝑈

𝑀

  doimiy   

kuchlanish  manbayiga  

𝛺   chastotali 

𝑈

Ω

=   𝑈

𝑀

𝑐𝑜𝑠Ωt 

Kuchlanish      manbayini      ketma-ket      ulash      kifoya.      Bu      holda      to'liq   

kuchlanish  manbaning   

𝑈

𝑀

 doimiy      kuchlanishi    bilan    modullovchi    signal 

manbayi  beradigan   

𝑈

Ω

   o'zgaruvchi   kuchlanishning  yig'indisiga  teng: 

𝑈 = 𝑈

𝑀

+ 𝑈

Ω

 

To'liq  kuchlanish  o'zgaruvchi bo'lgan i uchun  konturdagi  tok  kuchi  ham  

o'zgaruvchi  bo'ladi.   Konturdagi   o'zgaruvchi   tok  kuchining oniy qiymati 

---

𝑖  =  𝑘(𝑈

𝑀

+ 𝑈

Ω

) 𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡 , 

formula bilan ifodalanadi. 

Kuchlanishning 

𝑈

Ω

 o'zgaruvchi  qo'shiluvchisining    bo'lishi    shunga    olib 

keladiki,    konturdagi      elektr      tebranishlarning    amplitudasi    modullovchi 

signal  chastotasiga    teng    bo'lgan    chastota    bilan  o'zgaradi. 

Elektr        avtotebranishlarning      modulyatsiyasini      tajribada      kuzatish 

mumkin.    Buning      uchun      2.10-    rasmda      tasvirlangan    sxema      bo'yicha  

qurilma    yig'iladi.  Tovush    generatori    ulanmasdan    oldin  (bu  tajribada    u 

modulyatsiyalovchi   signal    manbayi    bo'ladi),  ossillograf     ekranida      yuqori 

chastotali   modulyatsiyalanmagan   garmonik  tebranishlar   ossillogrammasi 

ko'rinadi.  Tovush   generatori   ulanganda  ossillograf  ekranida   amplitudasi 

bo'yicha   modulyatsiyalangan  tebranishlar  ossillogrammasi  paydo  bo'ladi. 

Modulyatsiyalovchi   signal   kuchlanishining  o'zgarishi  bilan  modulyatsiya 

«chuqurligi»ning   ham  o'zgarishi  ossillograf   ekranida  yaqqol  ko'rinadi. 

Modulyatsiyalovchi  tebranish  kuchlanishi  umuman  olganda  har  qanday  

qonun    bo'yicha    o'zgarishi    mumkin.  Ammo      biz      ko'rgan      tajribalarda 

modulyatsiyalovchi  signal  garmonik      qonuniyat    bo'yicha  o'zgaradi.   

Garmonik      signal    bilan    modulyatsiyalash      bir  tonalli  modulyatsiya, 

garmonik  bo'lmagan      signal      bilan      modulyatsiyalash    kо'ptonalli