XX asrning 40-80 yillarda respublikaning madaniy hayoti. Urushdan keyingi yillarda xamUzbekistonda shurolar xukumati ma'orifni ulug davlatchilik siyosash manfaatlariga buysundirilgan xolda olib bordi. Bu siyosatni baynalmilalchilik va shaklan milliy, mazmunan sotsialistik deb a tal ga n shovinistik goyalar asosida amafga oshirdi. CHunki aynalmilalchilikka tashki shakl va tashvikot va targibot nuktai nazaridan xakikiy baynalmilalchilik goyasi berilgan bulsada, amalda shurolar xukumronligi davrida bu goya xar kanday milliylik va milliy manfaatni nazarga olmas, va bu goya tarafdorlariny katogon kilar edi. 1946-1990 yillarda Uzbekistonda xalk ta'limi rivojini kuyidagi rakamlar kursatadi: 1940-41 ukuv yilida Respublikada 5448 umumta'lim maktablari bulib ulardan 1 million 315 mint ukuvchi ta'lim olgan bulsa, 1987-1988 ukuv yilida 8111 umumta'lim maktablarida ukuvchilar soni 4 million 406 ming kishiga etdi, ya'ni taxminan 3,5 barobarga yakin kupaydi. 1990 yilda umumta'lim maktablari soni 9000mingga etdi. 1946-91 yillar mobaynida Urta maxsus va Oliy ta'lim tarmoklari xam rivojlandi. 1940-41 ukuv yilida Uzbekistonda 98 urta maxsus ukuv yurtlari mavjud bulsa, 87-88-ukuv yilida 248 tani tashkil etdi. Oliy ukuv yurtlari tarmogi xam usdi. Maktablar va oliy ukuv yurtlarida ukntiladngan fanlaming ukuv dasturlari Moskvada tayyorlanar va Uzbekistan sharoitiga moslashtirilardi. Va u batomom mustamlakachi shurolar manfaatiga xizmat kilar edi. SHurolar xukumati uzining mustamlaka ulkasi xneoblangan Uzbekistonda milliy mustakil davlat manfaati va lalablariga javob beradigan talim-tarbiya siyosatini olib bormadi. Asosiy e'tibor mustamlakachilarga tez obru keltiradigan rakamlar usuviga karatildi, ta'lim tarbiya jarayonining asosiy uzagini tashkil etuvchi uning mazmuni esa, mustamlakachilar manfaatiga xizmat kilardi. Milliy manfaat ikkinchi rejaga surildi, bu borada kam bulsada uz fikr xulosalariga ega bulgan maorif xodimlari katogon kilindilar.