Samarqand: kecha, bugun, ertaga. Samarkand dunyoning kadimgi odamlari istikomat kilib kelayotgan shaxarlaridan bin bulib Evropa va Xitoshyni boglovchi Buyuk ipak yu-lidagi savdo-sotik shaxarlaridan biri xisoblanadi. U mil.aw VIII asrda yirik shaxar shaklida vujudga kelgan. Samarkand shaxrining kadimgi uzani Afrosiyob shaxarchasi xisoblanadi. U 1220 yilgacha aynan shu erda faoliyat kursatgan- Mugul boskinchilari 1220 yilning martida bu shaxami vayron kilgach u kariyib xaroba xolida kolib ketadi. Amir Temur 1370-yili samarkandni uz sattanatnning poytaxti kilib taniagan. Afrosiyobni kayta tiklashdan kura Janubiy tomonidan yangi shaxar barpo kilishni makul kuradi. ilmiy tadkikotlar XX asming 50-yiIlaridan boshlangan. 219gektarmaydonni egallagan shaxar kadimda turtta mustaxkam mudofaa devorlari bilanurab olingan. 1970 yilda nishonlangan 2500 yillik sana shacharning eng kadimgi kismidan emas balki ikkinchi va turtincbi mudofaaa devorlari orasidan topilgan arxeologik datillar asositda belgildangan edi. Afrosiyobning eng kadimgi kismi yani birinchi mudofaaa devori ichidagi maydjonda kazishmalar XX asming 80-yillarida boshlangan bulib mustakillik yillarida Uzbekiston-Fransiya kushma xatkdro ekspeditsiyaning faoliyati tufayli bu erda keng kulamda tadkikot olib borildi. Tadkikotchilarning kursatishicha bu mudofaa devori lfta Osiyoda eng kadimiy bulib u eramizdan avvalgi IX- VIII asrlarga oiyazir. Topilgan ashyoviy dalillardan na'muna olinib Fransiya ilmiy tadkikotlar markaziga karashli Jiv Syur- Ivst shaxridagi radioktiv Iabarotoriyada tadkik kilindi.. Laborotoriyadagi taxlillar bu ashyolar bundan 2750 yil ilgari yaratilganligini kursatgan. SHu tarika Samarkandga 2750 yil ilgari asos solinganligi isbotlandi.
