Mezolit (o’rta tosh) davri

5225736

1.Sivilizasiya tushunchasi. Hozirgi vaqtda «sivilizatsiya» tushunchasi ijtimoiy gumanitar fanlarda markaziy o‘rin tutmoqda. uning yordamida insoniyat tarixi jarayonlarining turli tuman kechishi masalalari to‘laroq qamrab olinadi. tarixan ilk sivilizatsiyaning shakllanishi miloddan avvalgi 17 yuzyllikka to‘g‘ri keladi. sug‘orma dehqonchilikka asos langan hayot neolit inqilobini yuzaga keltirgan. Chorvachilik va dehqonchilikning kelib chiqishi insoniyat tarixida birinchi mehnat taqsimoti edi. dehqonchilikni yo‘lga qo‘yishda murakkab irrigatsion ishlarni bajarish uchun doimiy, o‘troq yashash zarur edi. O‘troqlikka o‘tish bilan paydo bo‘lgan manzilgohlar anchagina qulayliklarga, ba’zan esa tashqi devorlarga ega bo‘lganlar. bu esa boyliklar va tajriba nafaqat jamoa tasarrufi ko‘rinishida, balki maxsus predmetlar (texnika) shakli va miqdori ko‘rinishida ham to‘planib borganini anglatadi. Faoliyat turlarining ko‘payishi natijasida toshdan, yog‘ochdan, suyakdan mehnat qurollari yasash, yerga ishlov berish, chorvachilik va dehqonchilik xomashyolariga qayta ishlov berish, kulolchilik buyumlari yasash, uy-joylar qurish va hokazolarga erishildi. Hunarmandchilik va quruvchilikning (ikkinchi va uchinchi mehnat taqsimoti) maydonga kelishi yuqoridagi jarayonlarning natijasi bo‘ldi. bularning barchasi sivilizatsiya kelib chiqishining iqtisodiy jihati hisoblanadi. uning ijtimoiy ifodasi esa ibtidoiy kishilarda bo‘lgan zootsentristik, totemistik shakllarni bartaraf etib, ular o‘rniga antropotsentristik, urug‘ shakllarini paydo bo‘lishini bildirgan. Sivilizatsiya kishisi iste’molchidan universal qadriyatlarni yaratuvchiga aylangan. uning uchun axloqiy, so‘ngra esa huquqiy me’yorlar va ularni amalga oshirish uchun ijtimoiy-siyosiy tuzilmalar zarur bo‘lga