r>T: pul mablag`larining kelajakdagi real qiymati inflyatsiyaga
qaramasdan oshib boradi.
3.
r pul mablag`larining kelajakdagi real qiymati pasayadi, ya'ni investitsiyalash
jarayoni zararli bo’ladi.
Nominal va real foiz stavkalarining o’zaro aloqasi.
Investorga qo’yilmalar bo’yicha 10%lik foiz stavkasi bo’yicha real foyda va'da qilingan bo’lsin.
Bu degani, 1000 so’m investitsiya kiritilgan taqdirda, bir yildan so’ng investor 1000x(1+0,10)=1100
so’m. Agarda inflyatsiya sur'ati 25%ga teng bo’ladigan bo’lsa, investor ushbu summani inflyatsiya
sur'atiga muvofiq to’g`irlaydi: 1100x(1+0,25)= 1375 so’m. Umumiy hisob-kitob quyidagi tarzda
yozilishi mumkin: 1000x(1+0,10)x(1+0,25)=1375 so’m.
Umumiy holda, agarda r
ð
– foydalilikning real foiz stavkasi, T – inflyatsiya sur'ati bo’lsa,
foydalilikning nominal (shartnomaviy) me'yori quyidagi formula yordamida yoziladi:
, (10.5)
r
p
+r
p
T kattaligi inflyatsion mukofot ma'nosini bildiradi.
Inflyatsiyaviy mukofotni hisoblashda, ko’pgina hollarda, «aralash samarani» hisobga
olmaydigan oddiyroq formulani uchratishimiz mumkin:
(10.6)
Ushbu oddiy formulani inflyatsiya sur'atlari yuqori bo’lmagan holatlarda qo’llash mumkin.
5.4. Pul oqimlarini orttirish va diskontlash. Investitsiyalash jarayoni, odatda, uzoq davom etar ekan, kapital qo’yilmalar samaradorligi tahlili
amaliyotida, bir martalik pul summalari emas balki pul mablag`larining oqimlari bilan ish ko’riladi.
Pul mablag`lari summalarining orttirilgan va diskontlangan baholarini hisoblash, pul oqimining
har bir unsuri uchun (10.1) va (10.2) formulalarni qo’llash yo’li bilan amalga oshiriladi.
Pul oqimini vaqt to’g`ri chizig`ida, quyida ko’rsatilgan (10.1-rasm) ikkita usuldan biri yordamida
tasvirlash qabul qilingan:
A.
