Microsoft Word 08-ozkul-osman doc

5.6. Can Güvenliği Sorunları 

Geri planda kalmışlık, unutulmuşluk ve ihmal edilmişlik hissiyatı içinde bulu-

nan bu insanlar hem Bakü halkına hem de yerleştirildikleri bölgenin halkına 

karşı tavırlar almaya başlamışlarlar. Şüphesiz tek işle geçimini temin edeme-

yen, hala çok zor şartlar altında yaşam mücadelesi veren kaçkın ve mecburi 

göçmenler Azerbaycan’a sosyal-iktisadi yönden ek bir külfet getirmiştir. Çok 

sayıda göçmenin yaşadığı  şehir merkezlerinde istenmeyen bazı olayların 

meydana gelmesi kaçınılmazdır. Kapıları kırılarak işgal edilen evler, hırsızlık, 

dilencilik vb. gibi anomik rahatsızlıklarda toplumsal olayların sayısında gözle 

görülen bir artış vardır. Devlet bu konuda bazı güvenlik tedbirleri alarak in-

sanların can ve mal güvenliğini sağlamaya çalışmaktadır (Yeşilot 2001: 3). 

Sovyetler birliği’nin dağılmasıyla birlikte bağımsızlıklarını kazanan Orta Asya 

ülkeleri, bir yandan küreselleşen dünyanın sistemine uyum sağlamaya çalı-

şırken bir yandan da insani yaşama standartlarını sağlamak ve bunu koru-

mak gibi zorlu bir gayret göstermek zorunda kalmışlardır. Orta Asya ülkele-

rinde sosyal harcamalar bütçe içinde önemli bir yer tutmasına rağmen geçiş 

halindeki diğer ülkeler ve BDT ülkelerine kıyasla oldukça düşüktür. Orta 

Asya ülkelerinde sosyal güvenlik kapsamı  dışında kalanlara bir çeşit gelir 

yardımı yapılmakta ise de ihtiyaçlar karşılanamamaktadır. Sosyal harcamala-

---

Özkul, Vermez, Dağlık Karabağ Göçmenlerinin Sosyo-Ekonomik Sorunları

 

 

159 

rın yüksek seviyede olmaması yaşama standartlarının ve sağlık hizmetlerinde 

kalitenin düşmesine ve hizmet açığının ortaya çıkmasına yol açmıştır. İşsizli-

ğin çok fazla olması, negatif büyüme ve reel ücretlerdeki düşüşler geçiş eko-

nomisine sahip ülkelerin yaşadığı istikrar sorunudur. Ekonomideki kötü eği-

limler devletin sosyal sisteme desteğini azaltmıştır (Gel 2006: 74). 

Azerbaycan’da Sosyal güvenlik ağı maliyeti oldukça yüksek olup, 1994 yılı 

istatistiklerine göre GSMH’nin %18’ini teşkil oluşturmaktadır. Erkeklerde 16-

60 yaş, bayanlrda 16-55 yaş arası çalışanlir yaş olarak kabul edilmiştir. Sa-

vunmasız gruplara verilmesi hedeflenen parar yardımı için şu anki uygula-

mada belirlenen miktar, daha çok gelirli tüketiciye hitap etmektedir. Hedef-

lenen amaçlar doğrultusunda daha gerçekçi bir tüketim sepetinin dikkate 

alınması gerekmektedir. Sistem ile yaşlılar, sakatlar, çok çocuklu aileler ve 

işsizlerin korunması hedeflenmiştir (Gel 2006: 74). 

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Sosyal Müdafaa Fonu 2003 yılı bütçesi; 

prim gelirinden 1.04 Trilyon Manat, devlet bütçesinden aktarılan miktar ise 

768 milyar Manat olmak üzere toplam 1.8 trilyon Manat (367.480.000 Do-

lar)’dır. Bu fondan çalışanların hastalık izni, doğum izni, çocukların 3 yaşını 

tamamlayıncaya kadar anneye verilen izin, defnin izni gibi sosyal güvenlik 

hakları mevcuttur. Bunların yanında yaşlılık, sakatlık, aile reisinin ölümü, 

defini hamilelik ve doğum, emek gücünü kısmen kaybetme, çalışanların 

sağlık ve bakımları, çocuklara 3 yaşına kadar bakım ücreti gibi sosyal nitelikli 

ücretler ödenmektedir (Gel 2006: 74). 

Gerek insani ve milli, gerekse politik gerekçelerle, Dağlık Karabağ bölgesin-

den göçen mültecilerinin hepsine Azerbaycan Cumhuriyeti Azerbaycan va-

tandaşlığı statüsünü vermiştir. Buna rağmen sayının çok olmasından dolayı 

Dağlık Karabağ mültecileri diğer Azerbaycan vatandaşları kadar Sosyal Gü-

venlik Sisteminden faydalanamamaktadır. Azerbaycan devleti bu konunun 

çözümü için yeni çözüm yolları aramaktadır.