Microsoft Word 12 quliyev isa doc

Йени дювр 

Тарих вя онун проблемляри, №3 2010 

 

64 

Çıxış edənlər arasında qurultayda “Hümmət” partiyasını təmsil edən N.Nərimanov da var idi. O 

kürsüyə yaxınlaşaraq bildirir ki, “bizim müsəlman din xadimlərimiz günün tələblərinə tam şəkildə 

cavab vermirlər. Onların çoxu cəhalətə qapanmış və savadsızdırlar, ona görə də bir sıra məsələlərin 

həllində onlara arxayın olmaq mümkün deyildir” (12, s. 319). 

Qurultayın sonuncu günü Qafqazda müsəlman milli komitələrinin təşkili və iki mərkəzin – biri 

Şimali Qafqaz üçün Vladiqafqazda və digəri Cənubi Qafqaz üçün Bakıda yerləşən iki mərkəzi büro 

açılması haqqında qərar qəbul edildi. 

Müsəlmanların Ümumqafqaz qurultayı Rusiya müsəlmanlarının siyasi həyatında mühüm rol 

oynadı, siyasi hadisələrin həmin mərhələsində onların mənafelərini ifadə edərək, Rusiya müsəlmanları 

milli hərəkatının gücləndirilməsi yollarını, demokratik respublika prinsiplərinə söykənən dövlət 

quruluşu seçimini müəyyənləşdirdi (3, s. 301). 

Beş gün davam edən Qafqaz müsəlmanlarının I qurultayında bir sıra məsələlər müzakirə edildi. 

“Hümmət” partiyasının üzvləri müzakirə edilən məsələlər atrafında çıxışlar edərək özlərinin təklif və 

iradlarını bildirdilər. Məsələlərin bəziləri qurultayda iştirak edən bütün siyasi qüvvələr tərəfindən 

yekdilliklə qəbul edildi, bəziləri isə fikir ayrılığına gətirib çıxartdı. Bununla belə bu qurultayda bütün 

milli siyasi qüvvələrin bir araya gəlməsi əlamətdar hadisə idi.