Microsoft Word Bojxona nazariyasi doc

 
5 bob Bojxona to’lovlari 
 
5.1 Bojxona to’lovlarining turlari 
 
Tovarlar va transport vositalari bojxona chegarasi orqali olib 
o’tishda quyidagi bojxona to’lovlari to’lanadi: 
-  bojxona boji; 
-  qo’shilgan qiymat solig’I; 
-  aksiz solig’I; 
-  lisenziya berganlik uchun yig’im; 
-  bojxona rasmiylashtiruvi bo’ymcha mutaxassis degan malaka 
attestasiyasini berganlik uchun yig’im; 
-  bojxona rasmiylashtiruvi uchun bojxona yig’imi; 
-  tovarlarni saqlaganlik uchun bojxona yig’imi;  
-  tovarlarni bojxona kuzatuviga olganlik uchun bojxona 
yig’imi; 
-  dastlabki qororni qabul qilganlik uchun haq. 
Qonun hujjatlarida boshqa bojxona to’lovlari ham belgilanishi 
mumkin. 

---

 
57
Bojxona chegarasi orqali olib o’tiladigan tovarlarga qonun 
hujjatlariga muvofiq boj, qo’shilgan qiymat solig’i va aksiz solig’i 
to’lanadi. 
Tovarlar qaytarib olib chiqilgan taqdirda ilgari to’langan boj, 
qo’shilgan qiymat solig’i va aksiz solig’i summalarini qonun 
hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda qaytarilishi lozim. 
Alohida bojlar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda davlat 
boshqaruvi organlari tashabbusi bilan o’tkaziladigan tekshiruv 
natijalariga binoan qo’llaniladi.  
Alohida bojlarning stavkalari respublika Vazirlar Mahkamasi 
tomonidan har bir holat bo’yicha maxsus belgilanadi va ularning 
miqdori tekshiruv natijasida aniqlangan bahoni demping tarzda 
arzonlashtirishga, subsidiyalar va aniqlangan zarar miqdoriga 
mutanosib bo’lishi kerak. 
Bojxona qiymati – «Boj tarifi to’g’risida»gi qonunga muvofiq 
belgilanadigan va bojxona to’lovlarini hisoblab chiqarish maqsadida 
foydalanadigan tovar qiymatidir. 
Bojxona qiymati o’tkaziladigan bojxona rasmiylashtiruvi vaqtida 
bojxona organiga deklarant tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan 
tartibda va shartlarda ma`lum qilinadi (deklarasiyaga kiritiladi). 
Bojxona qiymatini to’g’ri aniqlash va hujjatlar bilan 
tasdiqlangan ma`lumotlarga asoslanishi lozim. 
Deklarant quyidagi huquqlarga ega: 
-  bojxona organiga taqdim etilgan, bojxona qiymatini 
belgilashda foydalanilgan ma`lumotlarning to’g’riligini 
isbotlash; 
-  e`lon qilingan bojxona qiymatiga aniqlik kiritish zaruriyati 
vujudga kelganida, bojxona organining ruxsati bilan o’zi 
deklarasiya bergan tovardan garov qo’yib yoki vakil 

---

 
58
bankning kafolati ostida yoxud bojxona organi chiqargan 
tovarning bojxona bahosiga muvofiq bojxona to’lovlarini 
to’lab foydalanish; 
-  bojxona qiymatini aniqlash xususida bojxona organi 
chiqargan qaror ustidan qonun hujjatlarida belgilangan 
tartibda shikoyat qilish. 
Deklarant quyidagilarni amalga oshirishi shart:        
-  bojxona organiga bojxona qiymatini e`lon qilish; 
-  bojxona organining talabiga binoan bojxona qiymatini 
belgilashga doir ma`lumotlarni taqdim etish. 
Deklarant tomonidan e`lon qilingan tovarning bojxona 
qiymatiga aniqlik kiritilishi yoki bojxona organiga qo’shimcha 
axborot berilishi munosabati bilan yuzaga kelgan harakatlarni 
deklarant to’laydi. Tovarning bojxona bahosini aniqlash munosabati 
bilan uni bojxonada rasmiylashtirish muddatining uzayishidan 
deklarant bojni to’lash muddatini amalda kechiktirish uchun 
foydalanishi mumkin emas. 
Tovar uchun bojni hisoblab chiqarish, to’lash va undirish uning 
bojxona qiymati asosida respublikaning kodeksga muvofiq amalga 
oshiriladi. 
Boj respublika davlat byudjetiga o’tkaziladi. 
Bojxona bahosi respublikaning bojxona hududiga olib kirilgan 
tovarlar qiymatini bojxonada aniqlashning qonun hujjatlariga muvofiq 
qo’llaniladigan usullari tizimidir. 
Respublikaning bojxona hududidan olib chiqib ketiladigan 
tovarlarning bojxona qiymatini aniqlash tartibi respublika Vazirlar 
Mahkamasi tomonidan belgilanadi. 

---

 
59
Olib kirilayotgan tovar yuzasidan tuzilgan bitimning qiymatiga 
qarab baholash tovarning bojxona bahosini chiqarishning asosiy 
usulidir. 
Agar asosiy usuldan foydalanib bo’lmasa, bojxona bahosini 
chiqarishning quyidagi usullarini birin-ketin qo’llaniladi: 
-  aynan bir xil tovar yuzasidan tuzilgan bitim qiymatiga qarab 
baholash; 
-  o’xshash tovar yuzasidan bitim qiymatiga qarab baholash; 
-  qiymatlarni chegirib tashlash asosida; 
-  qiymatlarni qo’shish asosida; 
-  rezerv usul; 
Qiymatlarni chegirib tashlash va qiymatlarni qo’shish asosidagi 
usullar istalgan ketma-ketlikda qo’llanilishi mumkin. 
Agar baholanayotgan, aynan bir xil yoki o’xshash tovarlar 
o’zining dastlabki holati o’zgarmagan holda respublikasi hududiga 
sotilsa, qiymatlarni chegirib tashlash asosida bojxona bahosini 
chiqarish usulidan bojxona qiymatini aniqlash uchun asos sifatida 
foydalanilganda tovar birligining baholanayotgan, aynan yoki bir xil 
o’xshash tovarlar olib kelinganligi vaqtdan boshlab kamida 90 kundan 
keyin respublika hududida katta turkumlarda bitimning sotuvchi 
bilan o’zaro bog’liq bo’lmagan ishtirokchisiga sotilgan bahosi 
qo’llaniladi. 
Tovar birligining bahosidan quyidagi xarajatlar chegirib 
tashlanadi: 
-  vositachilik haqi to’lashga qilingan xarajatlar, foydaga 
qo’yiladigan odatdagi ustamalar va olib kelingan bir xil 
klassdagi va turdagi tovarlarni respublikada sotish bilan 
bog’liq umumiy xarajatlar; 

---

 
60
-  tovarlar olib kirish yoki sotish munosabati bilan respublikada 
to’lanishi lozim bo’lgan import bojlari, soliqlar, yig’imlar va 
boshqa to’lovlar summasi. 
-  respublikada transportda tashish, sug’urtalash, yuklash va 
tushirish uchun qilingan xarajatlar. 
Olib kirilayotgan vaqtda qanday holatda bo’lsa, shu holatda 
baholangan, aynan bir xil bo’lgan yoki o’xshash tovarlar sotilgan 
hollar mavjud bo’lmasa, deklarantning iltimosiga binoan u qayta 
ishlangan tovar birligining bahosidan foydalanishi mumkin.