51
4.3 Respublika bojxona chegarasidan tovarlar va transport
vositalari shuningdek ayrim turdagi tovarlarni olib o’tishni
taqiqlash, cheklash tartibi
Davlat xavfsizligini ta`minlash, jamoat tirtibini saqlash,
ma`naviyat, inson hayoti va salomatligini saqlash, atrof tabiiy muhitni
muhofaza qilish, respublika hamda boshqa mamlakatlar xalqlarining
badiiy, tarixiy va arxeologik boyliklarni, mulk huquqini shu jumladan
intellektual mulk ob`ektlariga bo’lgan huquqni olib kirilayotgan
tovarlarni iste`mol qiluvchilarning manfaatlarini himoya qilish,
shuningdek respublikaning boshqa manfaatlaridan kelib chiqqan
holda respublikaning qonun hujjatlari hamda xalqaro shartnomalarga
muvofiq ayrim tovarlar va transport vositalarini respublikaga olib
kirish va respublikadan olib chiqish taqiqlanishi mumkin.
Bojxona chegarasi orqali olib o’tish taqiqlangan tovarlar va
transport vositalari, agar respublikaning qonun hujjatlarida yoki
xalqaro shartnomalarida bu tovarlar va transport vositalarini musodara
qilish nazarda tutilmagan bo’lsa, darhol respublikadan tashqariga olib
chiqib ketishi yoxud respublika hududiga qaytarilishi shart.
Tovarlar va transport vositalarini olib chiqib ketishni yoki
qaytarishni olib o’tayotgan shaxs yoki tashuvchi o’z hisobidan amalga
oshiradi. Tovarlar va transport vositalari darhol olib chiqib ketilmagan
yoki qaytarilmagan taqdirda ular bojxona organiga qarashli bo’lgan
omborga vaqtincha saqlash rejimi ostida joylashtiriladi. Saqlash
muddati uch surunka bo’ladi, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan
hollar bundan mustasno.
Tovarlar va transport vositalarini bojxona chegarasidan olib
o’tishdagi cheklovlar xalqaro majburiyatlardan, ichki bozorni himoya
qilish zarurligidan kelib chiqqan holda, shuningdek chet davlatlar va
52
ittifoqlarning huquqini kamsituvchi yoki respublikaning manfaatlarini
kamsituvchi boshqa harakatlariga javob chorasi tariqasida qonun
hujjatlariga muvofiq belgilanishi mumkin.
Ko’rsatib o’tilgan cheklovlar joriy etilishi munosabati bilan
tovarlarni olib o’tayotgan shaxs yoki tashuvchi qiladigan harajatlar
bojxona organlari tomonidan to’lanmaydi.
Respublikaning bojxona chegarasi orqali olib o’tiladigan, shu
jumladan tovar sifatida olib o’tiladigan transport vositalari bojxona
organlari belgilaydigan joylarda to’xtatiladi. Bu talab bajarilmagan
taqdirda, bojxona organlari transport vositalarini qonun hujjatlarida
nazarda tutilgan tartibda majburlab to’xtatilishiga haqli.
Transport vositalarini to’xtatib turish muddati va joyi bojxona
organlari tomonidan tashuvchi bilan birgalikda aniqlanadi. Transport
vositalarini to’xtatib turish muddati bojxona nazorati va bojxona
rasmiylashtiruvi manfaatlariga zid tarzda qisqartirilishi mumkin emas.
Transport vositalarini to’xtatib turish joylaridan jo’natib yuborish
bojxona organining ruxsati bilan amalga oshiriladi.
Transport vositalarining respublika bojxona chegarasidan o’tish
joyi va vaqti tashuvchi tomonidan tegishli bojxona organi bilan
kelishib olinadi.
Bojxona ombori shunday rejimki, bunda olib kirilgan tovarlar
saqlash davrida import boji, soliqlar va iqtisodiy siyosat choralari
qo’llanilmasdan bojxona nazorati ostida saqlanadi, eksport rejimida
olib chiqishga mo’ljallangan tovarlar esa Bojxona Kodeksining
tegishli nazarda tutilgan imtiyozlar berilgan holda saqlanadi.
Respublikaga olib kirish, respublikadan olib chiqish, respublika
hududi orqali tranzit olib o’tish man etilgan tovarlar hamda ro’yxati
qonun hujjatlari bilan belgilanadigan boshqa tovarlar bojxona
rejimiga joylashtirilishi mumkin emas.
53
Tovarlar bojxona ombori rejimida uch yil mobaynida turishi
mumkin. Ushbu muddat tovarlarning ayrim toifalari va ayrim shaxslar
uchun qonun hujjatlari bilan cheklanishi mumkin, lekin u bir yildan
kam bo’lmasligi kerak.
Belgilangan muddat tugagunga qadar tovarga nisbatan
vakolatga ega bo’lgan shaxs tomonidan tovarni bojxona rejimiga
joylashtirish so’ratishi kerak. bu talablarga rioya etilmagan taqdirda,
tovar bojxona organiga qarashli bojxona omboriga vaqtincha saqlash
rejimiga joylashtiriladi.
Bojxona ombori rejimiga joylashtirilgan tovarlar bilan
qilinadigan operasiyalar ro’yxati va ularni amalga oshirish tartibi
Kodeksda belgilanadi.
Erkin bojxona zonasi va erkin ombor shunday rejimlarki, bunda
chet el tovarlari muayyan hududlar va va joylarda boj, soliqlar va
iqtisodiy siyosat choralari qo’llanilmasdan joylashtiriladi va ishlatiladi.
Mamalakat tovarlari esa eksport rejimiga muvofiq olib chiqishda
qo’llaniladigan shartlarga ko’ra joylashtiriladi va ishlatiladi.
Erkin bojxona zonalari va erkin omborlarda agar qonun
hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo’lsa, tovarlar bilan
ishlab chiqarish va tijorat operasiyalarini bajarishga yo’l qo’yiladi,
ularni chakana savdosi bundan mustasno.
Kodeksning va boshqa qonun hujjatlarining qoidalariga rioya
etmagan ayrim shaxslarga bojxona organlari tovarlar bilan
operasiyalarni amalga oshirishni taqiqlab qo’yishi hamda erkin
bojxona zonalari va erkin omborlarga moneliksiz kirib chiqishni rad
etishi mumkin.
Bojxona organlari tovarlarni qayta ishlash natijasida qancha
mahsulot chiqishi kerakligini bojxona maqsadlarini ko’zlab, qonun
hujjatlarida ko’rsatilgan tartibda belgilab qo’yishlari mumkin.
54
Olib kirish chog’ida to’langan import boji va soliqlar summasini
qayta ishlash mahsulotlarni eksport rejimida olib chiqish paytida
qaytarish bojxona organining taqdimnomasi bo’yicha Kodeks
talablariga rioya etilgan hamda qayta ishlash, mahsulotlari
respublikaning bojxona chegarasi orqali olib o’tilgan kundan boshlab
ikki yildan kechiktirmay olib chiqilgan taqdirda amalga oshiriladi.
Qayta ishlash mahsulotlarini mamlakatning o’z tovarlari bilan
almashtirishga qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda yo’l
qo’yiladi.
Vaqtincha olib kirish (olib chiqish) shunday rejimki, bunda
bojxona hududida yoki undan tashqarida tovarlardan bojdan,
soliqlardan to’la yoki qisman ozod etilgan holda va tovarlarga
nisbatan iqtisodiy siyosat choralari qo’llanilmasdan foydalanishga yo’l
qo’yiladi.
Vaqtincha olib kirish (olib chiqish) rejimiga joylashtirilgan
tovarlar o’zgartirmasdan joylashtirilishi lozim, tabiiy eskirish yoxud
normal tashish va saqlash sharoitlarida kamayish oqibatidagi
o’zgarishlar bundan mustasno.
Vaqtincha olib kirish (olib chiqish) rejimiga joylashtirilgan
tovarlarni boj, soliqlar to’lashdan to’la yoki qisman ozod qilish qonun
hujjatlarida belgilanadi.
Tovarlarni vaqtincha olib kirish (olib chiqish) rejimiga
joylashtirilgan, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda
tutilmagan bo’lsa, ularni qayta olib chiqish yoki qayta olib kirish
majburiyati taqdim etilgan, bojxona to’lovlari jo’natilishi ta`minlangan
taqdirda bojxona organining ruxsati bilan yo’l qo’yiladi.
Vaqtincha olib kirish (olib chiqish) rejimiga joylashtirilmaydigan
tovarlarning ro’yxati qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
55
Tovarlarni
vaqtincha
olib
kirish
(olib
chiqish)
rejimiga joylashtirish mumkin bo’lgan muddat bojxona organlari
tomonidan bunday olib kirish (olib chiqishning) maqsadlari va
holatlaridan kelib chiqqan holda belgilanadi va uzaytiriladi, biroq
tovarlar bunday rejimda turishining umumiy muddati ikki yildan
oshmasligi kerak. Tovarning ayrim toifalari uchun qonun hujjatlariga
muvofiq ancha uzoqroq muddatlar belgilanishi mumkin.
Tovar belgilangan muddat tugagunga qadar unga nisbatan
vakolatli bo’lgan shaxs tomonidan bojxona hududidan tashqariga olib
chiqishi yoki u erga olib kirishi yoxud boshqa bojxona rejimiga
joylashtirilishi lozim. Bu talablarga rioya etilmagan holda tovar
bojxona organi egalik qiladigan bojxona omboriga vaqtincha saqlash
rejimiga joylashtiriladi.
Agar tovarlar halokat oqibatida yoki engib bo’lmas kuch
ta`sirida yo’q bo’lganligi yoki mutlaqo yo’q bo’lganligi, tabiiy
eskirishi va saqlash sharoitida kamayishi tufayli etishmasligi yoxud
chet davlat organlari yoki mansabdor shaxslarning respublika qonun
hujjatlariga xilof hatti-harakatlari natijasida shaxsning egaligidan
chiqib ketganligi respublikaning chet davlat dimlomatiya
vakolatxonalari yoki konsullik, muassasalari tomonidan tasdiqlansa,
tovarlarni vaqtincha olib chiqqan va ularni belgilangan muddatda
qaytarib olib kirilmagan shaxs bojxona organlari oldida javobgar
bo’lmaydi.
Boj olinmaydigan savdo do’koni shunday rejimki, bunda tovarlar
bojxona hududining bojxona organlari Kodeksiga muvofiq
belgilaydigan joylardan boj, soliqlar va iqtisodiy siyosat choralari
qo’llanilmasdan bojxona nazorati ostida turadi hamda realizasiya
qilinadi.
56
Boj olinmaydigan savdo do’koni rejimiga bojxona hududiga olib
kirishi hamda undan olib chiqishi va respublika hududida realizasiya
qilish taqiqlangan tovarlar joylashtirilishi mumkin emas.
Respublika hududida realizasiya qilinishi cheklangan tovarlar
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda boj olinmaydigan savdo
do’koni rejimda realizasiya qilinishi mumkin.
Boj olinmaydigan savdo do’koni rejimiga joylashtirilgan tovarlar
boj olinmaydigan maxsus savdo do’konlarida realizasiya qilinadi.
Dostları ilə paylaş: |