Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
87
keyin portfelimdan buyruqni olib qo‘limda silkitdim: 
— Maza qildik, Hoji xalfa! Shveytsariyadek bir joyga ketyapmiz. 
Hoji xalfaning mening gapimni eshitib kattakon burni xo‘roz tojisidek qizarib ketdi. 
Qo‘llarini bir-biriga urib, jahl bilan gapirdi: 
— Nima qilib qo‘yding, johil bola, nima qilib qo‘yding? Axiyri seni tuzoqqa tushirishib-
di-da! Chop tez, borib mudirning yoqasidan ol! 
Yana yelkamni qisdim: 
— Bo‘lmaydi, Hoji xalfa. Siz bunaqa xafa bo‘lmang, og‘rib-netib qolsangiz, biz nima 
qilamiz? 
Bechoraning men tufayli qizishishiga, jahli chiqishiga haqqi bor ekan. Kechqurun bu-
tun masala oydin bo‘ldi. Maorif mudiri Huriya xonimning tarafini olibdi. Maorif ministrligi-
ga yozgan xatida Huriya xonimning tajribali muallima ekanligini vaj qilib, mening boshqa 
yerga yuborilishimni iltimos qilibdi. Lekin ministrlik, nima uchundir, meni bu yerda qoldi-
rib, raqibamni yaqinda ochiladigan boshqa bir maktabga yuborishini muvofiq ko‘ribdi. 
Kecha kechqurun kelgan buyruq munosabati bilan maorif mudiri, rushdiya mudirasi 
va Huriya xonimning Rumelidan kelgan hamshahri moliya mudiri kechasi to‘planishib, 
meni bir qishloqqa daf qilish, o‘rnimga Huriya xonimni olib qolish uchun reja tuzishibdi. 
Huriya xonimning maorif bo‘limi yo‘lagida men bilan to‘qinish kelishi ham avvaldan 
tuzilgan rejaga muvofiq yuz beribdi. Hatto o‘sha mo‘ysafid mullani ham maxsus chaqirti-
rishgan ekan. 
Men maorif mudirining so‘zlaridan keyin ajoyib Yevropa qishloqlaridan biriga inti-
layotgandek shoshib turganim Zaynilar qishlog‘iga kelsak, bu tog‘lar orasida qush uch-
mas, karvon o‘tmas bir yer ekan! Bir yildan beri bo‘sh turgan o‘ringa eng xarob muallim-
lar ham borishga ko‘nmay kelayotgan ekan. 
Men bu narsalarni eshitib, tamom hayratda qoldim. Sochi-soqoliga oq kirgan kattakon 
bir amaldorning bu qadar pastkashlik bilan meni aldaganini hech aqlga sig‘dira olmas 
edim. 
Hoji xalfa asabi buzilib boshini tebratar: 
— Sen bilmaysan u mudroq ilonni! Mudrab o‘tiradi-yu, odamga shunday tashlanadiki, 
qaerdan kelganini bilmay qolasan, uqdingmi, afandim? — derdi. 
— Bas, mayli! Insonni eng yaqin qarindoshlari bag‘ritoshlik bilan chaqqanlaridan so‘ng 
begonalarning chaqqani qaerga borardi? Men Zaynilarda ham baxtimni topib ketaman. 
Qo‘ya bering, ko‘ngillari to‘q bo‘lsin! 
* * * 
Zay-ni-lar, 28 ok-tyabr 
Bugun kechqurun Zaynilar qishlog‘iga aravada yetib keldim. Maorif mudiri yo‘lni po-
ezd tezligida o‘lchanadigan yo‘l bilan hisoblagan bo‘lsa kerak. Chunki “atigi ikki soatlik” 
degan yo‘li sahardan to tunga qadar cho‘zildi. U tabarruk odam sho‘rlik nima ham qilsin. 
Ayb unda emas, ayb goh tog‘ cho‘qqilariga tirmashib chiqqan, goh qurigan soylar o‘zani-
ga tushgan Zaynilar yo‘liga temir yo‘l yotqizmaganlarda... Hoji xalfaning oilasi meni 
shahardan yarim soatlik uzoqda bo‘lgan bir buloqqacha uzatib keldi. Butun oila to‘yga, 
yana ham to‘g‘rirog‘i, janazaga ketayotganday kiyingan edi. 
Arava tayyor bo‘lganligini aytgani kelgan Hoji xalfani tanimay qolishimga oz qoldi. U 
oq fartugini, tosh yotqizilgan sahnda, dahlizda va zinapoyalarda o‘ziga xos bir ohangda 
shaloplatib sudraydigan kavushlarini yechib tashlab, egniga rangi o‘chgan movutdan ti-
kilgan, yoqasi yopiq uzun chakmon, oyoqlariga imomlar kiyadigan chuqur kalish kiyib 
olibdi. Aziziya bichimidagi kattakon hoji do‘ppisi sochsiz boshini quloqlariga qadar yopib 

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin