Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
66
giga, oh-vohlariga quloq solmay, quduqdan chelak-chelak suv tortdim. Pollarni yuvdim, 
artdim. Keyin yana quduq yoniga o‘tirib, u bilan sabzavot tozalashdim. 
Sabzavot tozalash deb qo‘ya qolamiz-u, lekin u qanday mayda ish! Xalfa men archgan 
kartoshkalarni ko‘rib, voylab yubordi: 
— Qizim, kartoshkalarning yarmini po‘choqqa chiqarib yuboryapsan!.. 
Men shukronalik bilan qaradim. 
— Ming qatla rahmat, xalfa. Siz aytmaganingizda, ming zahmat bilan sotib olgan kar-
toshkalarimning yarmini po‘choqqa chiqarardim-u, dunyodan buning farqiga bormay 
o‘tib ketardim, — dedim. 
Xalfadan o‘rganadigan narsalarimni yozish uchun yonimga bitta daftarcha keltirib 
qo‘ydim. 
Dam-badam: 
— Enaga, kartoshkaning bir donasi necha qurush turadi? Po‘chog‘ini ko‘p kesganda, 
necha santimetr kesish kerak? — deb so‘rar, shu xil so‘roqlarim bilan kampirni kuldirar 
edim. Keyin, enaga, polni yuvish uchun necha paqir suv kerak, degan edim, boyoqish 
yig‘lab yubordi. 
Bir johil cherkas xotinga yangi usul maktabni qanday tushuntirib bo‘ladi? Uy ishlarini 
qilib turib suyunar, kechadan beri qalbimda qo‘zg‘algan zaif og‘riqning to‘xtaganini his 
etar edim. 
Satillarni o‘tga qo‘yganimizdan keyin oshxonadagi pokiza bo‘yraga o‘tirdik. 
— Voy, xalfa buvim-ey, kim biladi, boradigan jo- yim qanaqa ekan! — dedim. — Men 
Arabistonni es-es bilaman. Anatoliya harholda undan chiroyliroqdir. U yerning odamlari 
bizlarga o‘xshamas emish. O‘zlari kambag‘al emishu, lekin ko‘ngillari shuncha keng, 
shuncha boy emishki, hech kim o‘ziga, qarindoshigagina emas, hatto dushmanlariga qil-
gan yaxshiliklarini ham yuziga solishday bag‘ritoshlik qilishmas emish. Kichkina makta-
bim bo‘ladi. Hammayog‘ini gullarga ko‘maman. Bolalarim, bir talay bolam bo‘ladi. O‘zim-
ni “opa” degizaman. Kambag‘allariga o‘z qo‘lim bilan fartug‘lar tikaman. “Qaysi qo‘ling 
bilan?” dersiz. Kulmang, masxara qilmang. Buni ham o‘rganib olaman, albatta. 
Xalfa goh kular, goh ichi og‘riyotganday ezilardi. 
— Farida, bolaginam! Sen xato yo‘lga kiryapsan, — deb xo‘rsinardi. 
— Kim xato yo‘lga kirganini eson bo‘lsak ko‘rarmiz. 
Bu ishlar tugagandan so‘ng xolamga o‘sha dahshatli xatni yozdim. Bir yerida shunday 
dedim: “Siz bilan ochiq gaplashaman, xola. Komron hech qachon menga hech narsa ayt-
gan emas, shuningdek, menda o‘ziga bino qo‘ygan qaysar, ma’nosiz, jonsiz, harakatsiz 
mehmon boladan boshqa taassurot ham qoldirgan emas. Zaif, kichkina, cho‘pxashakdan 
yasalgan odam. Yana sanaymi? 
Men uni hech qachon na yoqtirdim, na xohladim va na unga nisbatan boshqa biron his 
bilan qaradim. “Shunday ekan, nechun unga rozi bo‘lding?” deyarsiz. Choliqushining mi-
yasi yo‘qligi ma’lum. Bir jinnilik qilib qo‘ydim-da. Xayriyatki, o‘zimni vaqtida tutib oldim. 
O‘g‘lingiz to‘g‘risida shunday fikrlar yuritayotgan qizning baxtli xonadoningiz uchun qan-
chalik falokat bo‘lishini tushunishingiz kerak. Shunday qilib, men bugun sizlardan ayri-
lish, oramizdagi hamma iplarni batamom uzish yo‘li bilan ana shu falokatning oldini ol-
dim. Necha yildan beri sizlardan ko‘rgan yaxshiligimning bir ozini shu bilan qaytardim, 
deb o‘ylayman. 
Bu safsatalarimni eshitganingizdan keyin mening otimni tilga olishday past ishdan 
o‘zingizni saqlashingizga aminman. Yana shuni ham bilib qo‘yishingiz kerakki, og‘izga 
olib bo‘lmaydigan bu safsatalarni uyalmasdan, hayiqmasdan sizga yozayotgan nonko‘r, 
tarbiyasiz qiz, agar unga ro‘para kelguday bo‘lsangiz, kirchi xotin janjalini qilishdan ham 
toymaydi. Buning uchun eng yaxshisi — bir-birimizning otimizni tilga olmaslikdir. Faraz 

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin