Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
7
pog‘onalari g‘ijirladi deguncha, katta odam ehtiyotkorligi bilan turgan yerimda to‘xtab, 
sekin-asta dahlizga tushdim. 
Eshiklarni qulflab qo‘yishibdi. Lekin bog‘cha eshigi yonidagi deraza ochiq ekan, jonim-
ga shu ora kirdi. Derazadan bir sakrab tashqariga tushdim. Husayn bog‘chaning narigi 
chetidagi bog‘bon hujrasida yotardi. Kechasi kiyadigan oq ko‘ylagimning uzun etaklarini 
oyoqlarimga o‘ralashtira-o‘ralashtira o‘sha yoqqa chopib ketdim. Hujraga kira solib, 
Husaynning karavotiga chiqib oldim. 
U juda qattiq uxlardi. Arabistonda ekanimizda ham ertalab uni uyg‘otish uchun oz-
muncha mehnat sarf qilmasdim. Ko‘zlarini ochishga unamagandan keyin, otga mi-
nayotganday qorniga minib olib qistash, uzun mo‘ylovlarini tizgin qilib tortish, “chux”lash 
kerak bo‘lardi. Lekin bu kecha uni uyg‘otishdan qo‘rqdim. Uyg‘onsa, meni ilgarigiday 
yoniga o‘tkazishga ko‘nmaydi, yalinib yolvorishimga qaramay, buvimga eltib beradi, deb 
o‘yladim. 
Asli birdan-bir tilagim oxirgi kechani uning yonida o‘tkazish edi. 
O‘sha kechasi qilgan nojo‘ya harakatim yaqin vaqtlargacha oilamiz og‘zidan tushmay 
keldi. 
Buvim saharga yaqin uyg‘onganda yonida yo‘qligimni ko‘rib, shaytonlab qolayozibdi... 
Bir necha minut ichida butun chorbog‘ oyoqqa turibdi... Chiroq, shamlar ko‘tarishib 
bog‘chani, dengiz bo‘ylarini axtarishibdi. Bo‘g‘ot orasidan ko‘chagacha, qayiqxonadan 
hovuzning ikki qarich suvigacha hammayoqni ostin-ustin qilishibdi. Qo‘shni poliz 
qudug‘iga chiroq tushirib qarashibdi... 
Bir mahal buvimning esiga Husayn tushibdi-yu, u yotgan hujraga qarab chopibdi. Ke-
lib qarasa, men askarning bo‘ynidan mahkam quchoqlab uxlab yotgan emishman. 
Ayriliq kunining fojiasini hali-hali eslab kulaman. Men umrimda o‘sha kungiday xoki-
sorlik qilganimni bilmayman. Husayn eshik yonida tiz cho‘kib olib, shopday mo‘ylovlari 
borligidan ham uyalmay yig‘ladi, men esa Bag‘dodda, Suriyada arab tilanchilaridan 
o‘rganib olgan duolarim bilan buvimning, xolalarimning etaklarini o‘pib, undan ajratmas-
liklarini so‘rab yalindim. 
* * * 
Romanlarda qayg‘uga uchragan odamlar yelkasi cho‘kkan, ko‘zlari so‘ngan, harakat-
siz, unsiz, yana ham ochiqrog‘i, g‘arib qilib tasvirlanadi. 
Menda doimo buning aksi bo‘ladi. Qachon og‘ir qayg‘uga cho‘ksam, ko‘zlarim porlaydi, 
chehram ochiladi, terimga sig‘may ketaman. Dunyoni pisand qilmaganday, qahqaha urib 
kulaman, turli sho‘xliklar, telbaliklar qilaman. Shu bilan birga ohu zorini yaqin odamiga, 
boshqalarga aytolmaydigan kishilar uchun buni juda yaxshi odat deb hisoblayman. 
Husayndan ayrilganimdan keyin ham shunday qilganim esimda. Yaramasliklardan 
quturar, meni yupansin deb olib kelishgan qarindosh bolalarni urib-surib jonlarini olar-
dim.
Yotu begonalar ko‘zida ayb bo‘ladigan bir vafosizlik bilan Husaynni ko‘nglimdan 
chiqarib tashladim. Ammo yaxshi bilmayman, balki undan chinakam xafa bo‘lganim 
uchun shunday qilgandirman. Oldimda nomi tilga olingan hamono yuzimni teskari o‘girib 
olar, men endi-endi o‘rgana boshlagan turkcha so‘zlar bilan: “Husayn pis, Husayn chir-
kin, edepsiz... oo” *, — deb yerga tupurardim. 
Shunday bo‘lsa ham, bechora “yomon, yaramas” Husaynning Bayrutga yetar-etmas 
menga yuborgan bir quti xurmosi jahlimni pasaytirganday bo‘ldi. Xurmolarning tugashi-
dan falokatdan qo‘rqqanday qo‘rqqanim holda bir o‘tirishda hammasini pok-pokiza tu-
shirdim. Xayriyat, danaklari qoldi. Ular menga bir necha haftalik ermak bo‘ldi. Bir qismi-
ni xachirlarga taqiladigan munchoqlar bilan aralashtirib ipga tizdim, yovvoyi odamlarniki-

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin