Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
8
ga o‘xshagan shoda munchoq yasab, bo‘ynimga ilib oldim. Qolganlarini bog‘chaning har 
yer-har yeriga ekdim. Necha oygacha har kuni ertalab kichkina idishda ularga suv quyar, 
bog‘chada xurmozor bo‘lishini kutar edim. 
Bechora buvim esini yo‘qotib qo‘ydi. Meni yo‘lga solish chindan ham imkonsiz edi. 
Sahar g‘ira-shirasida uyg‘onar, kechqurun charchab, horib-tolgunimga qadar beboshlik-
lar qilar edim. Ovozim o‘chguday bo‘lsa, chorbog‘da xavotirga tushishardi. Chunki bu 
mening biror yerimni kesib olib, ovozimni chiqarmay qonimni tindirish, yo bir yerga 
yiqilib ketib, og‘riqdan to‘lg‘anish, yoxud stul oyoqlarini arralash, to‘shak jildlarini 
bo‘yash kabi zararli ishlar bilan mashg‘ul ekanligimni bildirar edi.
Bir kuni qushlarga latta, payrahalardan uya yasash uchun daraxtlarning qir uchiga 
chiqar, boshqa bir kun o‘choq mo‘risidan tosh otib, oshpaz xotinni qo‘rqitish uchun tom-
ga tirmashar edim. 
Chorboqqa ora-sira bir doktor kelib turardi. Bir kun shu doktorni eshik oldida kutib 
turgan bo‘sh izvoshga chiqdim-u, jonivorlarni qamchiladim. Boshqa bir kun esa kattakon 
kir tog‘orani sudrab borib dengizga tushirdim-da, unga o‘tirib olib o‘zimni oqinga topshir-
dim. Bilmayman, boshqalarda ham shundaymi, lekin bizning oilamizda yetim bolani 
urish gunoh hisoblanardi. Juda haddimdan oshib ketgan kezlarimda qo‘limdan yetaklab 
borib biror uyga qamab qo‘yishardi. Beradigan jazolari shu edi, xolos.
Hamma bolalar “soqolli amaki” deb chaqiradigan g‘alati tabiatli bir qarindoshimiz bor 
edi. Ana shu soqolli amaki mening qo‘llarimni “Avliyo panja” derdi. Chunki barmoqlarim 
biror kun ham yara-chaqadan xoli bo‘lmas, xina qo‘ygan xotinlarnikiga o‘xshab, undan 
latta, bintlar arimas edi. 
Tengqurlarim bilan bir xil muomalada bo‘lmas edim. Yoshi ancha katta bo‘lgan qarin-
dosh bolalar ham mendan bezillardi. Menda, qalbimda sevgi olovi uchqunlaguday bo‘lsa, 
bu ham bir falokat bo‘lardi. Odamlarga o‘xshab sevishni, sevganimni mehru shafqat bi-
lan e’zozlashni o‘rganmagan edim. Yaxshi ko‘rgan odamim ustiga hayvon bolasiday oti-
lar, quloqlarini cho‘zar, yuzini tirnar, itarib-turtib jonidan bezor qilardim. 
Qarindosh bolalar orasida faqat bittasidan tortinar, o‘shandangina hayiqar edim. 
U Basima xolamning o‘g‘li Komron edi. Ammo uni bola deyish uncha to‘g‘ri kelmaydi. 
Avvalo yoshi mendan ancha ortiq, qolaversa, juda odobli, vazmin. Bolalarga qo‘shilishni 
yoqtirmaydi. Qo‘llarini cho‘ntaklariga suqib olib, yo dengiz bo‘yida o‘zi yolg‘iz aylanib 
yuradi, yo bo‘lmasa daraxtlar soyasida kitob o‘qib o‘tiradi.
Komronning sochlari jingalak, sarg‘ish yuzi esa nozik, oppoq, yarqiroq. Shunchalar 
yarqiroqki, yuragim chopsa-yu quloqlariga yopishib olib, yaqindan betlariga qarasam 
xuddi oynadagi kabi o‘zimni ko‘rishimga ishonaman. 
Undan tortinsam ham, baribir janjallashdim. Dengiz bo‘yidan savatda xarsangtosh ta-
shiyotgan edim, shulardan bittasini oyog‘iga tashlab yubordim. Bilmayman, tosh og‘irmi-
di yo u anchagina nozikmidi, birdaniga chinqirib voy-voylab yubordi. Esim chiqib ketdi. 
Bog‘chadagi kattakon chinorga maymundek chaqqon tirmashib chiqib ketdim. Meni u 
yerdan na ozor, na do‘q va na yolvorishlar tushira oldi. Oxiri bog‘bonni orqamdan 
chiqardilar. U ko‘tarilgan sari men ham daraxt uchiga chiqib ketaverdim. Ammo u, 
og‘irimni ko‘tara olmaydigan ingichka shoxlarga chiqishdan toymaydigan bir alfozda 
ekanligimni, agar orqamdan chiqaversa falokat ro‘y berishi mumkinligini ko‘rib, pastga 
tushib ketdi.
* * *  
Xullas, o‘sha kecha qorong‘i tushguncha daraxt shoxida qushday o‘tirdim. 
Mening dastimdan bechora buvimning uyqusida halovat qolmadi. Boyoqish xotin me-
ning telbaligimga kun sayin ko‘proq ishona bordi. Goho saharda, kechagi sho‘ru 

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin