Microsoft Word emirov vuqar doc

 Mərkəzi  Asiya  -  Cənubi  Asiya  koridorunun  inkişafı.  Mərkəzi  Asiya 

energetik  resurslarının  Əfqanıstanın  milli  energetik  şəbəkəsi  və  ardınca  Cənubi 

Asiya  energetik  bazarları  ilə  birləşdirilməsi  variantları  daha  detallıqla  tədqiq 

olunmalı  və  nəzərdən  keçirilməlıdır.    Bunun  üçün  texniki  və  iqtisadi  cəhətdən 

optimal sxemlər seçilməlıdir [15].  

Energetik  sistemlərin  idarəetməsi  üzrə  regional  dispetçer  idarəçılıyinin 

yaradılması.  Elektrik  enerjisi  ticarətinin  inkişafına  yönələn  texniki,  qanunverici, 

tənzimləyici  və  kommersiya  məsələlərinin  həllinə  yönələn  regional    tədqiqatların 

həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.    

Su-energetik  əlaqələrin  idarə  edilməsi.  Su-energetik  əlaqələrin  idarə 

edilməsində  milli  və  regionl  analitik  alətlərin  balanslığına  diqqətin  artırılmasına 

imkan  verən,  məlumatların  və  informasiya  məhsullarının  geniş  yayılmasına 

ə

saslanan  «Yol xəritəsi» işlənib hazırlanmışdır. 

Energetika obyektlərinin tikintisi üzrə resursların mobillıyı. Regionda hər bir 

ölkənin  öz  xüsusi  resursları  ilə  prioritet  energetika  infrastrukturlarının 

maliyyələşdirilmə potensialı və təşəbbüsləri qiymətləndirilməli, fərdi investisiyalr 

da  daxil  olmaqla,  eləcə  də  digər  malıyyələşmə  mənbələri  öyrənilməlıdır.  Dövlət-

biznes  əməkdaşlıgı  əsasında  potensial  lahiyələrin  hazirlanması  üzrə  regional 

mexanizmlərin yardilması üçün hazirliq işləri parılmalıdır.  

Energetika  sektorunun  prioritet  lahiyələrinin  reallaşdırılması.  Energetika 

sektorunun  prioritet  lahiyələrinin  siyahısı  milli  və  regional  prioritetlərə  müvafiq 

yenilənməlıdir. 

Regionun 

energetik 

baş 

planında 

öz 

ə

ksini 

tapan 

prioritetləşdirilmiş  lahiyələr  də  həmçinin  buraya  daxil  edilməlidir.  Energetika 

---

80 

 

 

80

sektorunda  regional  əməkdaşlıq  məqsədlərinə  nail  olunması  prosesində  və 

istiqamətində göstəricilər üzrə monitorinq həyata keçirilməsi zəruridir.  

Bilik  potensialının  artırılması  və  idarəedilməsi.  CAREC  nstitutları  ilə 

məsləhətləşmələrdə və məlumatların mənbələrində bilik potensialının artırılması və 

idarəedilməsi  üzrə  proqramlar  müəyyənləşdirilməlidir.  Belə  proqramlar 

tədqiqatlar,  praktiki məşgələlər  və seminarlar vasitəsilə  yaradılması  daha praktiki 

ə

həmiyyətli hesab oluna bilər.   

Ticarət sektoru siyasəti. Daha açiq tiçarət rejimlərinin tətbiqi və region daxili 

və  regionlararası  ticarətin  inkişafına  təsir  göstərilməsi  sahəsində  Ticarət  siyasəti 

üzrə  Koordinasiya  Komitəsinin    2012-ci  ildə  Çində  keçirilmiş  16-ci  iclasında 

ticarət  sahəsində  prioritet  fəaliyyətin  davam  etdirilməsi  dəstəklənmişdir.  Bu 

məqsədlə aşağıdakı bir sira daha aktual tədbirləri qeyd etmək olar [14]: 

•  Ümümdünya Ticarət Təşkilatına daxil olmanın dəstəklənməsi; 

• 

dxal və ixrac əməliyyatlarına tətbiq olunan miqdar məhdudiyyətlərininin 

aradan qaldırılması; 

•  Ticarətə tətbiq edilən vergilərin sadələşdirilməsi və azaldılması; 

•  Ticarət üçün ümumi institutsional mühitin yaxşılaşdırılması;  

•  Tranzit və sərhədyanı ticarətdə maneələrin azaldılması.  

Mərkəzi Asiya regionu dövlətləri və çoxtərəfli əməkdaşlıq institutları ilə  

konsultativ proseslər çərçivəsində razılaşdırılmalardan sonra 2013-2017-ci illər 

üçün fəaliyyət planı  aşagıdakı üç prinsip əsasında nəzərdə ttulmuşdur: 

•  nteqrasiya 

•  Nətıcələrə istiqamətlənmə 

•  Əməkdaşlıq və əlaqə yaratma 

Mərkəzi Asiya regionu dövlətlərində nəqliyyatın inkişafi məqsədilə bir sira 

fəaliyyətlərin həyata kecirilməsinə önəm verilir. Bunlara əsasən aşagıdakıları aid 

etmək olar: 

---

81 

 

 

81

Nəqliyyat koridorlarına və onların  fəaliyyət nəticələrinə əsaslanan praqmatik 

yanaşma yanaşmanın əhəmiyyətinin qəbul edilməsi, bu sahədə  tələbatların 

ödənilməsinə cavab verən yeni lahiyələrin işlənilməsi; 

Fəaliyyətdə olan konkret koridorlara aid olan və əsas prinsiplərə cavab verən  

sazişlərin könüllü əsaslarla müəyyən edilməsi və müəyyən dövr ərzində istirakçı 

ölkələr üçün daha geniş miqyaslı sazişlərin effektiv realizasiyası üçün zəmin 

yaratmaq. «CAREC-2020»-yə müvafiq olaraq persrektiv «pilot» sazişlərin  

hazirlanması aşağıdakıları nəzərə alması zəruridir: 

•  istirakçı ölkələrin istəyi və marağı; 

•  koridorlardan həyata keçirilən beynəlxalq ticarətinin həcmi; 

•  transsərhəd daşimalrin artan  həcminə xidmət göstərən nəqliyyat və sərhəd 

infrastrukturunun  hazırlığı səviyyəsi. 

 Azərbaycan,  Monqolustan,  Tacikistan  və  Türkmənistan  öz  ərazilərindən 

keçən  CAREC  koridorları  boyunca  trans  sərhəd  yükdasımalarin  daha  da 

genişləndirilməsi üzrə pilot saziş təşəbbüslərinə daha çox maraq göstərir [14]. 

CAREC  platforması  əsasında  perspektiv  təşəbbüslər  üçün  birgə  fəaliyyət 

effektlərinin  təmin  olunması  və  qarşılıqlı  tamamlanmanın  daha  dərin 

qiymətləndirmə və təhlillər əsasında nəzərdən keçirilməsi perspektiv əməkdaşlıgın 

ə

sas  məsələlərini  təşkil  edir.    Region  dövlətləri  ticarət  və  nəqliyyatın  inkişafinda 

müntəzəm  və  konsruktiv  dialoqun  rolunu  artırmalı,  maraqlı  tərəflərı  və  qonsu 

dövlətlərin  fəal  əməkdaşlığa  cəlb  edilməsi  strategiyasının  genişləndirilməsi  üzrə 

fəaliyyət həyata keçirilməlıdir. 

 

 

 

 

 

---

82 

 

 

82