Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
69 dəstinin olması fikrimizi sübut edir. Azərbaycanlı adətinə görə qonağın el-obada toxunulmamazlıq statusu olur və hamının onu gözləməsi vacibdir. Hətta qonaq gedəcəyi evin adını deməsi bəs edir ki, o, elə yolda ikən müəyyən imtiyaz əldə etmiş olsun. Termin kimi işlədilməsinə baxmayaraq “xalq” “millət”, “milliyyət”, “mentalitet” sözləri heç də hamı tərəfindən eyni mənada işlədilmir. “Xalq” sözü ilə adətən latıncadan populus, fransızcadan peuple, almancadan Volk, ingiliscədən people sözlərini tərcümə etdikləri halda, millət latın sözü (natio) olmaqla alman, fransız,ingilis dillərində tamamilə eyni cür (nation) yazılır. Almanca “xalq” (volk) sözü ilə adətən bir dövlətin vətəndaşlarının toplumu bildirilir, belə ki, alman xalqı ifadəsi Almaniya dövlətinin vətəndaşı olan hər bir kəsi, yəni almanları, türkləri, polyakları əhatə edir, lakin İsveçrə, yaxud da Avstriya almanlarına aid edilmir. “Millət” termini ilə isə adətən bir dövlətdə birləşməsə də dil, mədəniyyət, tarix, yaxud da heç olmazsa, milli şüur birliyi ilə bağlanan insan toplumu bildirilir. Beləliklə, “türk milləti” dedikdə Türkiyə, Almaniya, Rusiya və okeanın o tayında Amerikanın vətəndaşı olan və özünü türk hesab edən bütün türklər nəzərdə tutlur. “Xalq” sözü dövlət hüququna aid olduğu halda “millət” sözü daha çox etnoqrafik termindir. “Milliyyət” bu söz işlətmə baxımından “millət” sözündən törəmə termindir və hər hansı ayrıca bir şəxsin, yaxud bütöv bir millətin psixoloji mənsubluğunu bildirir. Fransız və ingilis dillərində “xalq” “millət” terminləri adətən əks mənalarda işlədilir. “Fransız milləti” ifadəsi Fransada yaşayan bütün vətəndaşların toplumunu bildirir. Fransızca “millətlər” arasında müqavilə, saziş və müharibələrdən danışılır, alman dilində isə bu cür hallarda “xalqlar” haqqında danışmağa üstünlük verirlər. Məşhur arxeoloq və xəzərlərin tarixinin görkəmli araşdırıcısı M.İ.Artamonovun fikrinə görə, “sinif kimi etnos da sosial təşkilat deyil, hal, vəziyyətdir. Bu zaman insanın mədəni səviyyəsi nə qədər yüksək olarsa, onun təbiətdən asılılığı da bir o qədər az olar. Bu, hamıya məlum həqiqətdir”. |