3.2. Bazar münasibətləri şəraitində büdcədənkənar fondların vəsaitinin
formalaşmasıtəkmilləşdirilməsi.
Büdcədənkənar dövlət fondlarına, sosial müdafiə və sosial təminat xərclərinə
nəzarət şöbəsinin fəaliyyət istiqamətlərinə aiddir:aidiyyəti üzrə palatanın iş planına
təkliflərini hazırlayır və rəhbərliyətəqdim edir;dövlət büdcəsinin layihəsi və icrası
üzrə şöbəyə daxil olan sənədləri, müvafıq statistik məlumatları təhlil edir və
müvafiq rəy layihəsini hazırlayır;dövlət büdcəsinin icrası barədə illik hesabata və
müvafıq qanun layihəsinə dair fəaliyyət istiqaməti üzrə müvafiq rəyin layihəsini
hazırlayır; Palatanın fəaliyyəti haqqında illik hesabatm hazırlanması üçün maliyyə-
büdcə nəzarəti tədbirlərinin nəticələri üzrə şöbənin fəaliyyətini əks etdirən müvafıq
materialların hazırlanmasını təmin edir; mövcud məlumat bazasının
təkmilləşdirilməsi və müvafıq məlumatların əldə edilməsi məqsədilə aidiyyəti
hesabat formalarını hazırlayır;fəaliyyət istiqaməti üzrə audit və digər nəzarət
tədbirlərinin həyata keçirilməsıni təmin edir;məlumat və hesabatların təhlili,
keçirilmiş
audit
tədbirlərinin
nəticələrinə
ə
saslanaraq
qüvvədə
olan
normativ-hüquqi aktların təkmilləşdirilməsi barədə təkliflər verir;qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş digər istiqamətlərdə fəaliyyə göstərir.
"Azərbaycan Respublikasımn Dövlət Sosial Müdafıə Fondunun 2010-cu il
büdcəsi haqqında" Azərbaycan Respublikasınm Qanun layihəsınə rəy Hesablama
Palatası Kollegiyasının 22 oktyabr 2009-cu il tarixli 22 nömrəli Qərarı ilə təsdiq
edilmişdir. Palata tərəfindən apanlmış təhlil Fondun 2015-cü il üçün büdcənin tərtibi
zamanı daha ehtiyatlı yanaşma tətbiq edildiyini göstərmiş, vakant iş yerlərinin
mövcudluğu və iş qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi halları nəzərə alınaraq və
büdcədən maliyyələşən təşkilatlar üzrə məcburi dövlət sosial sığorta haqlarmın ötən
illərdəki yığım səviyyələrino əsaslanaraq növbəti il üçün bu maddədən gəlirlərin
604,1 mln manat səviyyəsində proqnozlaşdırılmişdir. Dövlət büdcəsindən ayrılan
subsidiyalar hesabına və büdcə təşkilatlarının büdcədənkənar vəsaitləri üzrə
daxilolmaların əvvəlki illə müqayisədə çox nəzərdə tutulması rəydə dövlət
büdcəsində büdcə təşkilatlarının ödənişli xidmətlərindən daxilolmaların artımı ilə
ə
laqələndirilmiş, dövlət büdcəsindən transfertin həcminin gəlirlərdə xüsusi çəkisini
artmasının nəzərdə tutulması əhalinin sosial müdafıəsinin təmin edilməsi məqsədilə
Fondun büdcəsinə dövlətin əlavə dəstəyi kimi dəyərləndiriimişdir. Eyni zamanda
keçmiş Dövlət Məşğulluq və Əlillərin Sosial Müdafıəsi fondlarının vəsaitləri üzrə
borclar və geriqaytarmalar barədə məlumatın sair gəlirlərin tərkibində ayrıca sətirlə
büdcə layihəsinə daxil edilməsi, sair gəlirlərin strukturunun daha müfəssəl təqdim
edilməsi, dövlət büdcəsindən ayrılmış transfertlər üzrə xərcləmə istiqamətlərinin
ayrı-ayrılıqda göstərilməsi, maliyyə dayanaqhlığmın gücləndirilməsi və maliyyə
müstəqilliyinin təmin olunması məqsədilə Fondun büdcəsinin defısit və ya
profisitinin müəyyən edilməsi, proqnozlaşdırma prosesində mövcud statistik
məlumat bazasından daha geniş istifadə etməklə, ötən illərin təcrübəsinə
ə
saslanmaqla, həmçinin müasir metod və modelləri tətbiq etməklə dəqiq
hesablamaların aparılması Palata tərəfındən məqsədəmüvafıq hesab edilmişdir.
Dövlət Sosial Müdafiə Fondunda son illərdə Azərbaycan prezidenti lham
Ə
liyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə pensiyaçıların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi
ilə yanaşı, pensiya islahatlarının təmin edilməsi siyasəti uğurla gercəkləşdirilir.
Fondun gəlir və xərcləri üzrə proqnozların icrasımn təmin olunması, sığorta-pensiya
sisteminin inkişaf etdirilməsi və əmək pensiyaçılarının sosial müdafıəsinin
gücləndirilməsi fondun fəaliyyətinin əsas istiqamətlərini təşkil edir. DSMF
məlumatlarma əsasən, 2015-ci ildə Dövlət Sosial Müdafıə Fondunun gəlirləri 3
milyard 56 milyon manat təsdiq edilmişdir. 2015-cu ildə məcburi dövlət sosial
sığorta haqları üzrə daxilolmalar 1 mlrd 950 milyon manat təşdiq olunub. Ötən il
məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə daxilolmalarm 56 faizi qeyri-büdcə
təşkilatları üzrə məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının payına düşür. Bu dövrü
ə
rzində həm fıziki şəxslərin, həm də torpaq mülkiyyətçilərinin sosıal sığortaya cəlb
edilməsi gücləndirilib. Nəticədə fıziki şəxslərdən daxilolmalar 35 faiz, torpaq
mülkiyyətçiləri üzrə isə 29 faiz artıb.
Bu dövrdə vətəndaşların – müəyyən olunmuş qrafikə uyğun qəbulu, onların
müraciətlərinə, ərizə və şikayətlorinə vaxtında baxılması və haqlı tələblərinin həll
edilməsi təmin edilir. I ərzində fond aparatına vətəndaşlardan 9896 müraciət daxil
olub. Bilavasitə fondun rəhbərliyi tərəfındən 312 vətəndaş qəbul edilərək, onların
müraciətlərinə baxılır. Onun sözlərinə görə, pensiya təminatında sığorta
prinsiplərinin gücləndirilməsi, aparılan islahatlar nəticəsində qurulmuş yeni sığorta-
pensiya sisteminin dayanıqlı və dinamik inkişafına nail olunması, bu zəmində
votəndaşların pensiya təminatınm daha da təkmilləşdirilməsi tədbirləri Azərbaycan
Respublikasında sığorta-pensiya sisteminin inkişafına dair Dövlət Proqramına
uyğun davam etdirilir. Məcburi dövlət sosial sığorta haqları hesablama ödənilən
müavinətləıin təyin olunması və uçotunun avtomatlaşdırılması üzrə proqram
təminatı hazırlanaraq testdən keçirilmiş vo pilot rayonlardn tətbiqinə başlanılıb. l
ə
rzində sığortaolunanların fərdi uçot sisteminin qurulması prosesi davam etdirilir.
Fərdi uçota alınanların sayı nisbətən 154 min nəfər artıb. Son illərdə Dövlət
Sosial Müdafiə Fondunun maddi-texniki bazasının təkmilləşdirilməsi istiqamətində
işlər davam etdirilir. 1 ərzində fondun 9 yerli şöbəsinin yeni inzibati binasımn
tikintisi başa çatdırılır, o cümlədən 4 yerli şöbəsinin inzibati binası istifadəyə verilib.
Dövlət qulluqçularınm peşəkarhğının artırılması ilə bağlı fond sistemində kadr
işinin təşkilinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə kadrların ixtisas səviyyəsinin
təkmilləşdirilməsi kurslarının planı təsdiq edilərək icra olunur. Eyni zamanda, bu
məqsədlə dövri olaraq Azərbaycan prezidenti yanında Dövlət Quliuğu məsələləri
üzrə Komissiya ilə birgə kurslar təşkil edilir.
DSMFondun
məlumatlarına
ə
sasən
Azərbaycan
Respublikasının
sığorta-pensiya sisteminin inkişafına dair Dövlət Proqramı ilə müəyyən edilən
islahatlar davam etdiriləçəkdirdir. Bununla bağlı Tədbirlər Planı hazırlanıb, xüsusilə
cari ildə islahatların davamı olaraq pensiya təyinatımn avtomatlaşdırılması, bu
sahədəki daxili nəzarətin ictimai nəzarətlə əvəz olunması və insan amilinin rolunun
minimuma endirilməsi proseslərinin reallaşdırılması işi intensivləşdiriləcək.
2015-cü il ərzində bu məsələnin gerçəkləşdirilməsi nətiçəsində sığorta-pensiya
sisteminin ümumi iqtisadiyyatla əlaqəli inkişafının tam təmin olunması mexanizmi
ortaya qoyulacaq. Başqa sözlə, fondda qeydiyyatda olan hər bir şəxs fondun
internetdəki veb-saytında sosial sığorta nömrəsini daxil edərək, fərdi hesabmda
toplanmış məbləği və bu məbləğin hansı mənbələrdən formalaşdığmı görə
biləcəkdir.
|