) ٩ ( ْﺪَﻗَو ﺎَهﺎﱠﺳَد ْﻦَﻣ َبﺎَﺧ ) ١٠ ( "Jonga va uni raso qilib yaratib, unga fisq-fujurni ham, taqvosini ham ilhom qilib — o‘rgatib qo‘ygan Zotga qasamki, darhaqiqat uni (nafsini)
poklagan kishi najot topdi. Va u (jonni
fisq-fujur bilan)
ko‘mib xorlagan kimsa nomurod bo‘ldi" (Shams surasi, 7-10).
Qachonki, banda gunoh qilib, gunohini naqd, tavbani nasiya etar ekan, bu xorlik alomatidir.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar:
"Banda yetmish yil jannat ahlining amalini qilganidan so‘ng odamlar unga, bu kishi jannat
ahlidan bo‘ldi, deyishadi, u bilan jannat orasida bor-yo‘qi bir qarichgina masofa qoladi. Ammo hukmi
azaliyda bitilgani bo‘ladi. U do‘zax ahlining amalini qiladi va to‘g‘ri jahannamga kiradi" (Muttafaqun
alayh).
Demak, tavbadan oldingi so‘nggi nafas, ya’ni tavbaga ulgurmay jon taslim qilish naqadar xavfli!
Har olingan nafas o‘zidan oldingisiga nisbatan so‘nggi nafasdir. Qaydan bilasiz, balki mana shu
olayotgan nafasingiz so‘nggida sizni o‘lim kutayotgandir. Bas, har olgan nafasga ogoh bo‘ling, aks
holda, halokatga yo‘liqasiz, hasrat foyda bermaydigan lahzalarda hasratda qolasiz.
To‘rtinchi tabaqa: Bu tabaqadagi kishi tavba qiladi, bir oz muddat tavbada mustaqim turadi,
so‘ngra yana gunohlarga sho‘ng‘iydi. Qilmishlariga afsus chekmaydi, tavbani xayoliga ham
keltirmaydi, g‘ofillarcha shahvatlar ketidan chopadi. Bu kishi gunohda qat’iy turadigan, gunohdan
qaytmaydiganlar jumlasidandir. Shuning uchun uning nafsi "an-nafsul ammoratu bissu’i", ya’ni
yomonlikka buyuruvchi nafs deyiladi. Yomonlikka bugoruvchi nafs yaxshilikdan qochadi. Yaxshilkdan
qochgan nafsning esa, yomon xotima topish xavfi bor. Agar taqdirda yomonlik yozilgan bo‘lsa,
so‘ngsiz xorlikka yo‘liqadi. Agar oxiri yaxshilik bilan tugab, tavhidda jon taslim qilsa, sal keyinroq
bo‘lsa-da, do‘zaxdan xalos bo‘lishi kutiladi. Albatta, u Allohning o‘ziga ayon sirlar sababli umumiy afv
kamrovidagi kishilar jumlasidan bo‘lib qolishi ham muhol emas. Bamisoli, bir inson xazina topish
uchun xarobaga kirib, xazina egasiga aylangani kabi yoki omi bir kimsaning payg‘ambarlarga
o‘xshab, hech kishidan ta’lim olmasdan, uyda o‘tirgan holida olim bo‘lib qolishi kabi.
Shuningdek, ibodatlar vositasida Allohdan mag‘firat tilash tinimsiz harakat va takrorlash
vositasida ilm talab qilishga, tijorat va dengiz safarlari orqali mol-dunyo izlashga o‘xshaydi. Amallari
qusurli bo‘lgani uchun yolg‘iz umidning o‘zi bilangina magfirat tilash xarobadan ganj qidirgan kabi yoki
farishtalar ta’limi orqali ilm hosil qilishni istagan kabidir. Koshki, jiddu jahd etgan har bir kishi ilm hosil
qilsa. Koshki, tijorat qilgan har bir kishi boyib ketsa. Koshki edi, ro‘zasini tutib, namozini o‘qigan har
bir kishi mag‘firat qilinsa. Ha, ko‘pchilik bu saodatdan mahrum, faqat olimlar mustasno. Yo‘q, olimlar
ham bu saodatdan mahrum, faqat ilmiga amal qiluvchilar mustasno. Yo‘q, ilmiga amal qiluvchilar ham
bu saodatdan mahrumdirlar, faqat muxlislar mustasno. Lekin ixlos egalariga ham ulkan xatarlar