Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ADAB (arab.) - tasavvufda tariqatdan saboq beruvchi pir yoki shayx va saboq oluvchi 
murid yoki solikning rioya qilishi zarur bo‘lgan qonun-qoidalar. Shayxlar va soliklar A.i 
xususida ko‘plab asarlar yozilgan.
ADL ("adolat", "to‘g‘rilik") - 1) adolat va to‘g‘rilik nuqtai nazaridan shaxsni axloqiy 
baholash tushunchasi. Qur’oni karimda A.-yaxshilik uchun ham, yomonlik uchun ham 
birday adolatli hukm chiqaruvchi Allohning sifatlaridan biri. Biroq Allohning A.i -inson 
ongi, tafakkuri anglab yetmaydigan darajadagi oliy adolat. Shu tufayli inson Allohdan 
adolat qilishni emas, raxm-shafqat qilishni so‘rab iltijo qilishi lozim. Insonga nisbatan A. 
- bu birovga nisbatan yomonlik (jabr) qilish niyati borligani payqab olish va uni bartaraf 
etish imkoniyati, shuningdek umumiy ma’nodagi adolat tushunchasi. G’azoliy A.ni ehson 
("chin ko‘ngillik", "vijdon") tushunchasi bilan birgalikda qo‘llaydiki, bular "adolat va 
vijdon" ma’nosini anglatgan. Davlat xizmatidagi biror mansabga da’vogar yoki biron-bir 
muhim jamoatchilik majburiyatlarini, chunonchi: vasiylik, vakillik, guvoxdik va b.ni 
bajaruvchi har qanday shaxsda A. bo‘lishi lozim. Birovga jabr qilmagan, g‘ayriaxloqiy 
(fisq, fujur) harom yo‘llarga yurmagan har qanday musulmon odil, ya’ni A.i bor kishi deb 
qaraladi. Bu sifatlarni yo‘qotganlar (fosiqlar) agarda solih amallar bajo keltirib tavba 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
20
qilsalar va shundan so‘ng haqiqiy musulmonga xos hayot kechirsalar A.ni tiklashlari, 
unga erishishlari mumkin. 2) shialikdagi 5 aqidadan biri.
AJAL (arab. - belgilangan vaqt, muxlat) -islom dinida inson umrining Alloh tomonidan 
belgilangan muddati tugashi. Islom aqidalariga ko‘ra, A. Alloh tomonidan qatiy 
belgilangan bo‘ladi. Qur’oni karimda shunday oyat bor: "Qachonki ularning ajali yetsa, 
bir lahza oldin ham, bir lahza keyin ham qo‘yilmaydi" ("A’rof" surasi, 34-oyat).
AJAM (arab. - arab emas) - arablardan boshqa Sharq xalqlarining umumiy nomi. 
Shuningdek, arablar yashaydigan Sharq mamlakatlari, xususan, Turon, Eron .ham 
"Mulki ajam" deb yuritilgan. Bu yerlardan yetishib chiqqan olimlar "ajamiy" deb atalgan. 
Keyinchalik A. nomi faqat eronliklarga nisbatan qo‘llanilgan, Eronni esa, A. yoxud 
Ajamiston deb ataganlar.