www.ziyouz.com kutubxonasi
2
7.
Ma’mun
198
813
8.
Mutasim
218
833
9.
Vosiq
227
842
10.
Mutavakkil
232
847
11.
Muntasir 247
861
12.
Musta’in 248
862
13.
Mu’tazz
252
866
14.
Muhtadiy
255
869
15.
Mu’tamid
256
870
16.
Mu’tazid 279
892
17.
Muktafiy 289
902
18.
Muqtadir 295
908
19.
Qohir
320
932
20.
Roziy
322
934
21.
Muttaqiy 329
940
22.
Mustakfiy
333
944
23.
Mute’
334
946
24.
Toi’
363
974
25.
Qodir
381
991
26.
Qoim
422
1031
27.
Muqtadiy
467
1075
28.
Mustazhir
487
1094
29.
Mustarshid
512
1118
30.
Rashid
529
1135
31. Muqtafiy
530
1136
32.
Mustanjid
555
1160
33. Mustazi’
566
1170
34.
Nosir
575
1180
35.
Zohir
622
1225
36. Mustansir
623
1226
37. Musta’sim
640-656
1242-1258
ABD (arab. - qul, banda) - keng ma’noda "qul" tushunchasi; shuningdek, majoziy
ma’noda aksariyat musulmonlar ismining tarkibiy qismi (mas., Abdurahmon, Abdurahim
va b.). Allohning quli, bandasi ma’nosini bildiradi. Qur’onda Alloh bilan inson o‘rtasidaga
munosabat xoja bilan qul o‘rtasidagi munosabatga o‘xshatilgan. Bunga binoan Alloh
insonlarga qanchalik g‘amxo‘r bo‘lsa, xojalar ham qullariga shunday g‘amxo‘r
bo‘lmoqliklari lozim. O’z ixtiyori bilan qulni ozod qilish solih amallardan sanalib, u yetim
yoki kambag‘alni ocharchilik paytida yedirib-ichirganida olgan savobidek savobga
erishadi. Xoja ichgan qasamini buzsa yoxud ataylab emas, bexosdan biror-bir
musulmonni o‘ldirsa, o‘ziga xos xun to‘lash shakli sifatida qul ozod qiladi. Ozod
qilinganlik yozma ravishda qayd etiladi. Muhammad (sav)ning yigirmatacha (ismlari
ma’lum) qullari bo‘lib, u zot ularni turli vaqtlarda ozod etganlar; payg‘ambar (sav)ning
ikki ayollari qul-cho‘rilardan bo‘lishgan, ozod ayollaridan farqli suratda ularga mahr
berilmagan. Musulmon huquqi barcha musulmonlarni erkin, ozod deb bilib, ularni
musulmon davlatlarida qul qilinishi, jumladan qarzi evaziga qulga aylantirilishi mumkin
emas deb hisoblaydi. Shunga binoan topib olingan go‘dak, hanafiylik ta’limotiga ko‘ra,
musulmonlar yashaydigan yurtdan topilgan bo‘lsa, musulmon va erkin hisoblanadi.