Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ABDULLOH ibn MAS’UD, to‘liq ismi Abdulloh ibn Mas’ud ibn Rofiya ibn Habib al-
Xuzaliy; kunyasi - Abu Abdurahmon (590-653) - sahoba, buyuk faqih va mujtahidlardan 
biri, Muhammad (sav) xizmatlarida turgan zotlardan. Shu sababli Qur’oni karimni 
hammadan yaxshi o‘rgangan, juda ko‘p hadis eshitgan va yod bilgan. Rasululloh 
og‘izlaridan eshitib hifz etgan, tafsir ilmining eng mohiri. A. i. M. Qur’oni karimni 
Makkada qurayshlar orasida eng avval yoygan, Maqomi Ibrohimda Rahmon surasini 
ochiq-oshkor o‘qigan. Badr va Uhud va b. barcha janglarda qatnashgan. Rasululloh (sav) 
vafotlaridan so‘ng Kufa xazinasining boshlig‘i bo‘lgan. Usmon (ra) davrida Madinaga 
kelib shu yerda 63 yoshida vafot etgan. 
ABDULLOH ibn MUBORAK, to‘liq ismi Abu Abdurahmon Abdulloh ibn al-Muborak al-
Xanzaliy al-Marvaziy (736-797) - ikkinchi darajali tobeinlardan; so’fiy, muhaddis. Hadis, 
fiqhda zamonasining yetakchi olimi. Xorazm turkiylaridan Muborak ibn Vozihning o‘g‘li. 
Xurosonning ilmiy-madaniy markazi Marvda tug‘ilgan. Butun umrini haj, jihod, ilm va 
ibodat yo‘liga baxsh etgan. Ko‘p mamlakatlarga sayohat qilgan. Sayohatlarida Abu 
Hanifa bilan ko‘rishgan va uning eng mumtoz shogirdlari safidan o‘rin olgan. So’fiylik, 
fiqh, hadisshunoslik, tarix, filologiya va tafsirga oid asarlar yozgan. 20 ming hadisni o‘z 
ichiga olgan 20 asarini Abu Hanifaning abvobi fiqhiga ko‘ra tartib etgan. Jihod haqida ilk 
asar ta’lif etgan va ilk daf’a Arba’in (qirq hadis) yozgan. A.i.M.dan bahramand 
bo‘lganlardan biri Ahmad ibn Xanbaldir. Imom Buxoriyning otasi - Ismoil A.i.M.ning 
shogirdlaridan bo‘lgan. Tarsus (Suriya)dan qaytayotganda vafot etgan va Furot 
daryosining qirg‘og‘idagi Xish sh.da dafn etilgan. Uning "Kitob az-zuhd varraqoiq" nomli 
16 juzdan iborat kitobi bizgacha yetib kelgan. 
 
ABDULLOH ibn UMAR, to‘liq ismi Abdulloh ibn Umar ibn al-Xattob al-Adaviy, kunyasi - 
Abu Abdurrahmon (taxm. 612-693) - ashobi kiromning eng yuksak olim va 
mujtahidlaridan biri. Hijoz fiqhi va huquqining tamal toshini qo‘ygan zot. Oltmish yil 
fatvo berish bilan shug‘ullangan. Abu Hurayra (ra)dan so‘ng Rasuli Akram (sav)dan eng 
ko‘p - 2630 hadis rivoyat etgan. Otasi Umar (ra) bilan Madinaga hijrat qilgan, Usmon 
(ra) vafot etgach xalifalik taklif qilingan, ammo bu rutbadan bosh tortgan.
ABDULLOH NADIM, to‘liq ismi - Abdulloh ibn Misboh Ibrohim al-Idrisiy an-Nadim 
(1845-1896) - misrlik jamoat arbobi, ma’rifatparvar, mutafakkir. Arablar ozodlik 
harakatining namoyandalaridan biri. Qohiradagi al-Azhar un-tida o‘qigan. 80-y.larda 
A.N. taraqqiyparvar va vatanparvar ziyolilar bilan birgalikda inglizlar asoratiga qarshi 
kurashda faol qatnashgan, jurnallar nashr etgan. Islomning axloqiy ta’limotiga 
asoslangan ijtimoiy tenglik va adolat g‘oyalarini targ‘ib qilgan. Bir qancha vatanparvarlar 
qatori A.N. ham o‘lim jazosiga hukm qilingan, lekin u qochib, 9 y. muhojirlikda ta’qib 
ostida yashagan. A.N. 20 dan ortiq asar yozgan. Ular orasida "Sulofat an-nadim fi 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
6
muntaxabat as-sayid an-Nadim ibn Misboh" ("An-Nadim ibn Misboh tanlangan asarlarida 
do‘st uchun shirin may"), "Xoni an-Nadim" ("Nadimning nolalari") kabilar ayniqsa 
mashhur. Umrining oxirgi yillarini Istanbulda o‘tkazgan va shu yerda vafot etgan.