Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

YEVROPA ISLOM KENGASHI - Yevropadagi 12 mamlakatda ish ko‘ruvchi 30 dan ortiq 
islom markazlari va tashkilotlarining faoliyatini boshqarib turuvchi organ. 1973 yilda 
Londonda tuzilgan. Kengash islom tarixi muammolari, dolzarb siyosiy masalalar bo‘yicha 
anjumanlar o‘tkazadi, faol targ‘ibot ishlari bilan shug‘ullanadi, bir qancha vaqtli matbuot 
nashrlarini chiqarib turadi. 
YEZDRA, Ezra - Qadimiy Ahdda nomi kelgan rohib, Qonunni o‘rgatuvchi shaxs. 
Qur’onda nomi zikr etilgan Uzayr bilan bir deb hisoblanadi. Qur’onda aytilishicha (9:30), 
xristianlar Iso Masihni Xudoning o‘g‘li degani kabi yahudiylar Uzayrni Xudoning o‘g‘li 
deganlar. Rivoyatlarga ko‘ra, yaxudiylar Tavrot solingan kutini yo‘qotganlarida Uzayr 
ushbu muqaddas kitobni tiklab bergan. Tavrot topilganidan so‘ng Uzayr tiklagan kitob 
bilan bir xil ekani ma’lum bo‘lgan. Shundan so‘ng yahudiylar Uzayrni Xudoning o‘g‘li 
deganlar.

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
324
YETIM - islom ta’limotiga ko‘ra, onadan emas, otadan ayrilgan norasida (balog‘at 
yoshiga yetmagan) go‘dak. Chunki, farzand tug‘ilganidan so‘ng uni boqib, voyaga 
yetkazish otaning zimmasida bo‘ladi. Ye.ning hakqini yeyish katga gunoh hisoblangani 
kabi uni o‘z kafolatiga olish, unga nisbatan yaxshi muomalada bo‘lish eng ulug‘ 
savoblardan sanaladi. Bu hakda ko‘plab Qur’oni karim oyatlari va Paygambar hadislari 
mavjud. Sadaqa berish va har qanday ehson qilishda miskin, faqirlar bilan bir qatorda 
Ye.ning ham haqqi bor ekani zikr etiladi. 
YOSIN, Yasin - Qur’ondagi 36-suraning nomi. Sura avvalidagi "ya" va "sin" harflaridan 
tashkil topgan "yosin" kalimasi suraga nom bo‘lib qolgan. Bu sura Makkada nozil bo‘lgan 
va 83 oyatdan iborat. Yo.ning fazli haqida ko‘pgina xadislarda rivoyat qilingan. Ularning 
aksariyatida Yo. surasi Qur’onning qalbi ekani ta’kidlangan. Shuning uchun "Qur’on 
qalbi" suraga ikkinchi nom bo‘lib qolgan. Makkada nozil bo‘lgan boshqa suralar kabi Yo. 
ham asosiy e’tiborini e’tiqod masalasiga qaratadi. Xususan, qayta tirilish, Payg‘ambarlik 
hamda Alloh taoloning vahtsoniyati masalalariga apohida e’tibor beradi. Surai 
karimaning boshida Qur’oni karim bilan qasam ichilib, Muhammad (sav)ning haqiqiy 
Payg‘ambar ekanliklari ta’kidlanadi. Jaholatga botgan quraysh kofirlarining haddan 
oshib, Muhammad (sav)ni yolgonchiga chiqarganlari haqida so‘z yuritiladi. Shundan 
so‘ng bir qishloqqa yuborilgan Payg‘ambarlar va ular bilan o‘sha qishloq aholisi orasida 
bo‘lib o‘tgan hodisalar keltiriladi. Payg‘ambarlikni inkor etganlarning oqibati nima bilan 
tugaganiga urg‘u beriladi. Iymonga kelgan bir odamning o‘zini qanday tutgani va uning 
oqibati nima bo‘lgani ham ajoyib uslub bilan bayon etiladi. Keyin esa, Alloh taoloning 
borliqdagi vahdoniyatiga va cheksiz qudratiga dalolat qiluvchi hodisalar haqida so‘z 
ketadi. Ko‘rib-qaqrab yotgan yerga hayot kirishi, kecha bilan kunduzning almashinuvi, 
quyoshning ziyo sochib, o‘z o‘rnida aylanishi, oyning burjlarga chiqib-botib turishi va b. 
jarayonlar haqida so‘z yuritiladi. Shuningdek, qiyomat kuni va uning dahshatlari, sur 
chalinib, o‘liklarning qayta tirilishi, ularning mahsharga to‘planishi, kishilarning mo‘min 
va kofirga ajralishi, ularga mukofot va jazo berilishi kabi mavzularga ham surada o‘rin 
berilgan. Yo. insonlarning jismoniy azoblarini yengillashtiradi, shuning uchun uni ovoz 
chiqarib o‘lim to‘shagida yotgan bemor tepasvda yoxud ro‘za vaqtida o‘qiydilar. Yo. dafn 
marosimida, qabr tepasida ham o‘qiladi. Hadisi shariflarda rivoyat qilinishicha, kimki bu 
surani ixlos bilan o‘qisa hojati ravo bo‘lishi, och bo‘lsa qorni to‘yishi, tashna bo‘lsa serob 
bo‘lishi, kiyim-boshga ega bo‘lishi, xavf-xatarda bo‘lsa xotirjamlik topishi, kambag‘al 
bo‘lsa boy bo‘lishi, mahbus bo‘lsa ozod bo‘lishi, qarzdor bo‘lsa qarzidan oson kugulishi 
kabi va’dalar bayon qilingan. Yo. surasi yozilgan tumorlarni taqib yurish qadimdan udum 
bo‘lgan. Sura erkaklar ismida ham uchraydi. YoFAS, Abu Turk (g‘arb manbalarida Iafet, 
Yafet) s Nuh payg‘ambarning uch farzandidan biri (Som, Xom bilan birga). To‘fondan 
so‘ng omon qolgan Nuh (as) o‘g‘illariga Yer yuzini bo‘lib bergan. Jumladan, Ye. 
«otasining hukmi birlan... Atil (Itil) va Yoyiq suvining yoqosig‘a bordi. Ikki yuz ellik yil 
anda turdi. Taqi vafot tobdi. Sakkiz o‘g‘li bor edi (Turk, Xazar, Saqlab, Rus, Ming, Chin, 
Qamari, Tarix)» («Shajarayi turk»). To‘ng‘ich o‘g‘li nomidan Yo.ni «Abu Turk» 
(«Turkning otasi») deb ham atashgan. Mirzo Ulug‘bekning yozishiga qaraganda, Yo.ga 
«Chin Mashriqining boshqa muhitlari, Qomarun tog‘lari va rus yerlari oxirigacha 
cho‘zilgan oq cho‘qqilar va beshinchi iqpimning qolgan uchdan bir qismi to ma’mur 
yerlarning oxirigacha va Shimolning zulumotigacha yerlar baxsh etilgan edi... 
Aytadilarki, Turon zamin va Turkistonni Yo. (as) o‘ziga asrab qo‘ygan edi. Shu sababli 
uni Abut-turk deyishgan». Qadimda turkiy o‘jalarda yomg‘ir yog‘diruvchi tosh (yada 
toshi) yordamida duo o‘qib osmondan yomg‘ir-qor yog‘diruvchi kishilar bo‘lgan. Mana 

---

Islom Ensiklopediyasi