Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

FANO - q. Baqo va fano. 
FARZ (arab. - qat’iyat, majburiyat) - shariatda hamma musulmonlar bajarishi qat’iy 
buyurilgan amallar. F. ikki tur - "farzi ayn" va "farzi kifoya"ga bo‘linadi. Birinchi turi 
barcha musulmonlarga bab-barobar buyurilgan bo‘lib, ularning adadi 40 atrofida, mas., 
namozda 12 ta, shundan oltitasi namozdan tashqarida, oltitasi namozning ichida, 
tahoratda 4, tayammumda 4, g‘uslda 3, ro‘zada 3, taom yeyishda 4 "farzi ayn" bor (1) 
Halol bo‘lish; 2) Zaruriy mikdorda yeyish; 3) Taom quvvatini yaxshi ishlarga sarflash; 4) 
Taom beruvchiga (Allohga) shukr aytish). Amri ma’ruf, nahiy munkar, ilm olish ham 
"farzi ayn"ga kiradi. "Farzi kifoya" esa, bir qism musulmonlar bajarsa qolganlar 
zimmasidan soqit bo‘ladigan ishlar. Mas., janoza namozi, kafanlash, murdani yuvish, 
dafn etish kabilar. F.ning bu turiga kiruvchi ishlarni hech bir musulmon bajarmasa, 
hamma musulmonlar gunohkor bo‘ladilar. 
 
FARISHTA (forscha, arab. malak - maloika) - islom e’tiqodiga ko‘ra, xudoning amrini 
bajaruvchi mavjudotlar. Flar son-sanoqsiz bo‘lib, har biri ma’lum vazifani bajaradi. Mas., 
islomda har bir odamning savob va gunoh ishlarini hisobga olib yuruvchi F.lar, jannat va 
do‘zahda darvozabonlik qiluvchi, odamlarni qabrda so‘roq qiluvchi (Munkar va Nakir), 
Alloh taxtini osmonda ko‘tarib turuvchi va b. xizmatlarni bajaruvchi F.lar mavjud deb 
qaraladi. Bu F.lardan 4 tasi: Azroil, Jabroil, Mikoil, Isrofil bosh F. hisoblanadi. F.larga 
e’tiqod qilish sunniylik akddalaridan biridir.
FATVO (arab. - tushuntirish, izoh, hukm, qaror) - islomda mufti yoki ulamolar kengashi 
tomonidan diniy, huquqiy, siyosiy hamda ijtimoiy masalalarda beriladigan qaror, hukm 
yoki izoh. Islomning dastlabki davrida Muhammad (sav) safdoshlari, ayniqsa, dastlabki 
to‘rt xalifa (choryorlar)ning turli huquqiy masalalar yuzasidan bergan izohlari, 
shuningdek, ularning fiqhga doir chiqargan qarorlari F. deb aytilgan. F. barcha diniy-

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
80
huquqiy mazhab asoschilari tomonidan fiqhga oid qo‘shimcha manba sifatida qaralgan. 
Huquqiy masalalarda berilgan F. diniy jamoalar, muassasalar va musulmonlar 
tomonidan bajarilishi majburiy hisoblanadi. F. Qur’on, hadislar va shariatga yoki ilgari 
berilgan F.larga asoslanib chiqariladi.