Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
JOBIR ibn ABDULLOH, to‘liq ismi Jobir ibn Abdullo ibn Amr ibn Harom al-Xazrajiy al-
Ansoriy as-Sulamiy (? - 697) - sahoba. Otasi Abdullo ibn Amr va uning o‘zi Rasululloh 
(sav)ning xizmatlarida bo‘lgan. J.i.A. Rasululloh bilan birga 19 ta g‘azotda ishtirok 
qilgan. Umrining oxirida Madinada, Masjidi Nabaviyda halqa tashkil kdlib dars bergan. 
"Sahih al-Buxoriy" va "Sahih Muslim" kitoblarida uning rivoyatida 1540 ta hadis 
keltirilgan. 
 
JOIZ (arab. - ijozat berilgan, yo‘l berilgan) - shariatdagi muboh tushunchasining 
sinonimi.
 
JOYNAMOZ - namoz o‘qiladigan to‘shama. J. ibodat vaqtida kishini bu dunyodan 
ajratuvchi omil, deb tasavvur qilinadi. J. turli matodan tayyorlanadi. J.ning bosh 
tomoniga burchak (mehrob) shakli tikilgan bo‘ladi. Katta-kichikligi har xil. Namoz 
o‘qishda o‘rni kelganda pokiza gilam yoki chopon, qiyiqcha kabilardan ham foydalanish 
mumkin. J. ustida namoz o‘qish ilk islom davrida keng tarqalmagan, balki yerda, 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
155
bo‘yrada ham namoz o‘qilavergan. Hozirda J. keng ko‘lamda qo‘llanishidan qat’i nazar, 
zarurat taqozo qilgan paytlarda pok tuproq yoki o‘tloq ustida ibodat qilish mumkinligi 
nazarda tutilishi lozim. J. tayyorlash - musulmon mamlakatlarda amaliy san’atning 
an’anaviy yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. J.dan asosiy maqsad namoz o‘qiladigan joy 
pokiza bo‘lishini ta’minlashdan iborat.
JOLUT - Qur’ovda zikr etilgan shaxs. Tolut (Saul)ga dushman qo‘shin boshlig‘i. 
Qur’onda aytilishicha, Tolut J.ga qarshi oz sonli qo‘shin bilan otlangan, biroq Alloh 
taoloning yordami bilan zafar qozongan. J. Dovud (as) tomonidan o‘ldirilgan 
(2:249/250-251/252). Musulmon rivoyatida bu urush haqida ancha batafsil berilgan. J. 
to‘g‘risidagi rivoyatlar kelib chiqishi jihatidan turli (barbar, xananey, odiy, 
samudiylardan) bo‘lsa-da, lekin u Falastinning tub aholisi vakili sanaladi. Musulmon 
rivoyati J. shaxsi atrofida isroilliklarning ko‘shni xalqpar bilan kurashi haqidagi boshqa 
rivoyatlarni xam guruhlashtirgan. 
JOME MASJID - Islom mamlakatlarida shahar markazidagi yoki nisbatan katta 
hududdagi asosiy va eng katta bosh masjid. Jamoa uchun zarur turli xabarlar e’lon 
qilinadigan, haftalik juma, hayit namozlari jamoa bo‘lib o‘qiladigan maxsus bino. Shahar 
tashqarisida musallo, namozgoh. Juma masjid, guzar (mahalla) masjidlariga nisbatan 
uning tuzilishi salobatli. Urta Osiyoda J.m.ning umumiy tarhi murabba yoki to‘g‘ri 
to‘rtburchaqli xonaqoh bo‘lib, bir (old yoki yon) tomoni, ikki (jan. va sharqiy yoki shim. 
va sharqiy) yoki uch tomoni ayvon bilan o‘ralgan. Xonaqoh tomi gumbazli yoki to‘sinli. 
Ayvon va xonaqoh kattaligi to‘sinlar soni va qatori bilan belgilangan, ba’zan xonaqoh 1, 
2, 4 gumbazli, ayvonlar atrofi qator ustunli, burchakda azon aytishga mo‘ljallangan 
mezana va hovli o‘rtasida hovuz bo‘lgan. Buxoroda birinchi J.m. 713 y. Qutayba ibn 
Muslim tomonidan ta’sis etilgan. J.m. uchun mahalliy majusiylar ibodatxonasi 
moslashtirilgan. 14-15-a.larda J.m. qurilishiga davrning mashhur me’mor va 
muhandislari safarbar qilingan.