Microsoft Word KichikBiznes doc

 
 
Omillarning ta’sirini aniqlashdan oldin “Mutlaq to’lovga qodirlik 
koeffisiyentining tahlili”dagi kabi zanjirli boglanish ko’rsatkichlari aniqlanib 
olinishi zarur.Shundan keyin tahlilni amalga oshirish kerak. Joriy to’lovga 

---

68 
qodirlik koeffisiyentining tahlilini quyidagi formula yordamida amalga 
oshiriladi:
 
 
Bu yerda ham tahlil qilish tartibi mutlaq va oraliq to’lovga qodirlik
koeffisiyentlarini tahlil qilish usuliga o’xshaydi. Shuning uchun tahlilni mus-
taqil bajarishga qoldirdik. 
 
8.2. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyalashtirish man-
balari va kredit bilan taminlash masalalari 
Kichik va o’rta korxonalarga modiyaviy-iqtisodiy yordam ko’rsatish 
muhimahamiyatga ega, chunki ular endigina yaratilib, oyokda turayotganda 
moliyaviy yordamga muxtoj bo’ladilar. 
Jahon amaliyotida ham bu eng murakkzb masaladir, chunki ular tavakkal 
qilib ish ko’rishlari va garovga qo’yadigan mol-mulklari etarli bo’lmagani 
uchun ham tijorat banklari kichik korxonalarga kredit berishni uncha 
xushlamaydi.O’zbekistonda hozirda davlat moliya resurslari va xorijiy man-
balarni jalb etgan holda kichik va o’rta korxonalarni moliyaviy qo’llab-
quvvatlashning kompleks tuzilmasi shakllandi. 
1. 1993 yilda 
«Biznes-fond» 
yaratildi va u 1995 yili 
xususiy tadbirkor-
lik va kichik 
biznesni rivojlantirishga ko’maklashish 
Fondiga 
aylantirildi. 
Uni ixtiyoriga davlat mulkini xususiylashtirishdan tushgan pulning 15% 
o’tkaziladi (ilgari). Bu fond tartibidan 1995 yili «Madad» sug’urta agentligi 
ajralib chikdi. 
2. Tadbirkorlar palatasi qoshida 1996 yil tadbirkorlarga kafolatli moliya-
viy yordam berish Fondi yaratildi. 
3. Mehnat Vazirligi qoshida nobyudjet banddikka ko’maklashish Fondi 
yaratildi. 
4. Dexdon-fermer xo’jaliklari Kengashi qoshida dehqon va fermer 
xo’jaliklarini qo’llab-quvvatlash Fondi tashkil kilindi. 
Kichik va o’rta tadbirkorlar uchun ko’pi bilan kreditni qaytarish 15% da-
rajasida olinadi. Lekin bu mikdor mijozning shart-sharoitlariga karab 
o’zgarishi mumkin. Bank «Biznes- fond» o’tkazgan pulni 10 kun ichida kred-
it sifatida mijozlarga tarqatishi kerak. Aks holda u «Biznes-fond»ga 30% 
mikdorida (pulidan) resurs sifatida to’laydi. 
Yuridik shaxs xukuklariga ega bo’lgan boshlang’ich tadbirkorlar 
ro’yxatdan o’tganlaridan so’ng yarim yil nchida 5% kredit olishlari mumkin 
yoki Markaziy bank qayta moliyalashtirish stavkasining 1/6 qismi hajmida 
kredit bernladi. Kichik korxona, fermer xo’jaliklari uchun 300 minimal ish 
haqi mikdorida va dehqon xo’jaliklari, oilaviy tadbirkorlarga dastlabki (start) 
kapitalini shakllantirish uchun 150 minimal ish haki mikdorida mikrokredit-

---

69 
lar beriladi (5%lik). Imtiyoz shundaki, 12 oygacha kredit foizi to’lanmaydi. 
Boshqa holatlarda kredit foizi 18 — 24 oydan keyin kaytariladi. 
Dastlabki kapitalni shakllantirish uchun kreditlar faqat yuridik shaxs 
maqomiga ega bo’lgan mikrofirmalar va kichik korxonalar, dehqon va fermer 
xo’jaliklarga beriladi. Buning uchun ular davlat ro’yxatidan o’tganlaridan 
so’ng 6 oydan kechikmasdan kreditlash uchun ariza topshirgan bo’lishlari 
kerak. Nobyudjet mablag’lardan ajratilgan imtiyozli kreditlar foiz stavkasi 
bank marjasini ham o’z ichiga oladi. Dastlabki kapital uchun nobyudjet fondi 
hisobidan kreditlar 3 yil muddatga, dehqon va fermer xo’jaliklari uchun esa 2 
yil muddatga beriladi. 
«Biznes-fond» yo’li bilan kreditlar 10 yil muddatgacha berilib, bunda 2 
yildan 5 yilgacha imtiyozli davr hisoblanadi. Bunday imtiyoz loyixaning 
qoplanish muddatiga bog’liq bo’ladi.Dehqon va fermer xo’jaliklarini 
qo’llab-quvvatlash fondi orqali kreditlar 3 yil muddatga beriladi. 
Dastlabki (start) kapitalni shakllantirish uchun beriladigan kreditlar 
bo’yicha foizlar kreditlar berilgan kundan boshlab hisobdanadi va 12 oy 
o’tgandan so’ng qaytarilishi kerak. Tijorat banklari tomonidan kichik va o’rta 
biznes subyektlari uchun ajratilgan kreditlar hajmi 2002 yidda 30 foizga ortdi 
va qariyb 265 mlrd. so’mni tashkil etdi. «Biznes-fond» mablag’larini 
«Privaytbank», «Hamkor-bank», «Sanoat-kurilish banki», «Uy-joy kurilish 
bank» (JSB), lardan olish mumkin. Bu banklar 12%lik kredit bera oladi.