Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
16
Bas anbiyolarga salomni yubormoqdan hikmat uldurki, haloiq ko‘ngillari javohirotlarg‘a 
maloika sifatlarin libos va xil’at qilg‘aylar. Va maqsud bu kimiyodin uldurki: 
Va in konuu min qabli la-fiy zalolin mubiyn. Haqiqatan, ular (payg‘ambar kelishidan) ilgari 
aniq zalolatda edilar. (Juma, 2) 
Yomon xulqlarki, hayvonot sifotlaridur, ko‘ngillari javohirini alardin pok qilg‘aylar. Ul 
sifotlarki, sharaf va kamOlta boshlag‘uvchidur, ular birla orasta bo‘lgay. 
Bu kimiyoning ipak libosi va sarjumlasi uldurki, mol-dunyo qulligidan yuz o‘girib, Haqtaolo 
dargohiga yuz kelturgay. Chunonchi Haq taolo rasuli akram s.a.v. ga ta’lim berib 
aytibdurlarki: 
Vazkur isma rabbika va tabattal ilayhi tabtilan. 
Rabbing ismini yodla va unga ko‘ngildan intil. (Muzzamil, 8) 
Tabtilning ma’nosi hamma nimarsadin yuz o‘gurub, ko‘ngilni Haq taoloning 
dargohiga qo‘ymoq, andog‘ qo‘ymoqlig‘kim, g‘ayrning yodi ko‘ngulning saroyiga 
yo‘l topmagay. Bas, kimiyoyi saodat ushbudurki, tafsili uzoqdur. 
Ammo, bu saodat kimiyosin tanimoq to‘rt unvonga muvofiqdur. (Unvon deb 
maqsuddin ilgari maqsudga daxli bor so‘zni ayturlar) yoki uni sarlavha ham deyilur. 
Bu kitob to‘rt rukn (ustun)dan iborat. Har rukn o‘n usuldan (asllardan) iborat. 
Shundan:
1)Avvalgi unvon: o‘zni tanimoqning bayonidadur. 
2)Ikkinchi unvon: Haq subhonaxu va taolo bayonidadur. 
3)Uchinchi unvon: dunyoning haqiqatini tanimoq bayonidadur. 
4)To‘rtinchi unvon: oxiratning haqiqatini tanimoq 
bayonidur. 
Bu to‘rt unvon darhaqiqat musulmonchilikni tanimoq va bilmak bayonidadur. Ammo, 
musulmonchilik muomalasi ruknlari ham to‘rttadur. Ikki rukn o’moli zohiriyga va ikki 
rukn o’moli botiniyga taalluqlidir. Va ul zohiriyatga taaluqli ikki ruknning avvalgisi - 
Haq subhonahu va taolo farmonini tutmoqdurkim, ani ibodat derlar. 
Ikkinchi rukn - o‘tirish-turish, yemak-ichmak, balki hamma ahvolda odob rioyasini 
saqlamoqdurkim, - ani muomalot atarlar. 
Va botinga -- ruhga taalluqli ikki ruknning avvalgisi ko‘ngilni yomon xulqlardan 
poklamoq bayonidadur. Chunonchi: g‘azab va buxl (baxillik), hasad, kibr va 
xudbinlikki, din rohi uqubati bo‘lgan bu yomon xulqlar odamni oxiri azobda qoldiruvchi 
muhlikotdur. Muhlikot deb halok qilg‘uvchini aytilur. Uqubati rohi din deb, din va mazhab 
yo‘lida mone’ bo‘ladurgon chohlarni ayturlar. Ikkinchi rukn: ko‘ngilni avsofi hamida - 
go‘zal sifatlar, fazilatlar birla orasta qilmoqning bayonidadur. Chunonchi: sabr va 
shukr, muhabbat, rajo va tavakkulki, bul sifatlarni munjiyyot (ya’ni najot berguvchi) 
atarlar. 
Aslida bu kitob to‘rt unvon, to‘rt rukn, qirq usul - asllardan iboratdurki, o‘z 
mahalida bayon qilgumdur. Va qalamim jilosidan to‘kilgan nodir iboratlardan, nozik 
va teran ma’nolardan (dastdaxonga) tortgumdur. Toinki, avom osonlik birla fahm 
qilg‘aylar. Va agar kishiga, mundin ziyoda taftish va tahqiq qilmoq xohishi bo‘lsa, 
chunonchi «Ihyoul-ulum» va «Javohirul-Qur’on» va mundin o‘zga kitoblarkim, arabiy 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy