Microsoft Word Materiallar Full

 

AG

2

SE KRİSTALININ TERMOELEKTRİK XASSƏLƏRİNİN 

DƏYİŞMƏSİNDƏ DEFEKTLƏRİN ROLU  

 

F.F. ƏLİYEV, Vüsalə  EMİNOVA 

AMEA Fizika İnstitutu 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

 

 

Müasir elektron texnikasında kiçik fonon istilikkeçirməsinə və yükdaşıyıcıların böyük yürüklüyünə malik olan 

termoelektrik materiallarından geniş istifadə olunur. Bu materiallar əsasən mürəkkəb zona quruluşuna malik olmalıdır. Bu 

xüsusiyyətlərə malik materialları gümüş halkogenidləri arasında da tapmaq olar. 

 Belə materiallardan biri də Ag2Se-dir. Ag2Se darzolaqlı yarımkeçiricilərə aid olub, elektronların və defektlərin 

yüksək konsentrasiyasına, həmçinin kiçik fonon istilikkeçirməsinə malikdir. 

 Sayılan məxsusiliklər ola bilsin ki, Ag2Se-də termoelektrik möhkəmliyinin yüksək olması səbəbindəndir. Tam 

nəticə almaq üçün  elektrikkeçirmə 

(T), Holl əmsalı R(T), termo e.h.q. 0(Т) və istilikkeçirmənin

 

T

ph



 temperatur 

asılılıqları geniş tədqiq olunmuşdur. Ag2Se-də  

1,0 at. Ag və 0,1 at. Se əlavələrində alınan qiymətlər cədvəldə 

göstərilmişdir. Ag əlavəsi elektron konsentrasiyasını 

61020sm-3 -ə qədər artmasına, Se əlavəsi isə  11018sm-3-ə qədər 

azalmasına səbəb olur. 

 

Məlum olduğu kimi, termoelementin əsas parametrləri 

 (termoelementin effektivliyini xarakterizə edən kəmiyyət) 

və onun keyfiyyətliliyini xarakterizə edən Z kəmiyyətidir. Onlar bir-biri ilə aşağıdakı şəkildə əlaqəlidir

 

ZT

Z







1

1

0





                                        (1) 

burada   

tot

Z







2

0



. 

---