Microsoft Word monoqrafiya docx

 
DOKTOR KAMİL ƏHMƏDNEJAD 
 
NİZAMİ GƏNCƏVİ ƏSƏRLƏRİNİN TƏHLİLİ 
 
Nizami əsərləri fars dilinə bələd olanlar arasında çox məşhurdur. 
Nizami 536-cı ildə təvəllüd etmiş və 605-ci ildə dünyasını dəyişmişdir. 
Nizami 570-ci ildə «Sirlər xəzinəsi»ni yazmış, 576-cı ildə «Xosrov və  Şirin»i 
tamamlamışdı. Firdovsi Nizamidən  əvvəl Xosrovdan söhbət açsa da, Fərhad surəti 
Nizami vasitəsiylə daha qabarıq verilmişdir. «Xosrov və Şirin» əsərində Nizami «Sirlər 
Xəzinəsi»ndən uzaqlaşsa da, ancaq hikmət və  nəsihətlər qalmışlar.  «Leyli və 
Məcnun»dakı  eşq isə    əflatuni dərəcəsinə çatır. Bu məhəbbətin «Xosrov və  Şirin» 
eşqiylə böyük fərqi vardır. 
Nizami ilk şairdir ki, «Leyli və Məcnun» dastanını nəzmə çəkmişdir. 
«Yeddi gözəl»  əsəri  ədəbiyyatda tamam yeni bir işin başlanğıcı hesab olunur. 
Beşinci Sasani hökmdarı  Bəhrami Gurdan danışan bu əsər Nizaminin fəlsəfi biliyi və 
astronomiyanı nə qədər dərin öyrənməsi məsələsini tam açır. 
Əsərin yeddi gözələ aid olan hər bir hissəsində Nizami dünya görüşü, xalqların 
adət-ənənələri və rənglərin proporsionallığı özünü tam şəkildə açıqlaması ilə göstərir. 
Vəzir Rast Rövşənin mənfi siması layiqincə öz əksini tapır.  Əgər «Sirlər 
xəzinəsi»ndə Nizami qısa hekayət, öyüd və  nəsihətlərlə kifayətlənirdisə, «Xosrov və 
Şirin»  əsərində Xosrov Pərvizin həyat tərzi ustalıqla verilir. «Yeddi gözəl»də  Bəhram 
şahın bütün həyat fəaliyyəti öz əksini tapır. 

---

112 
 
 
«İskəndərnamə»  əsəri vasitəsilə o dövrün ağıl dünyasına baş vurmuş, Sokrat, 
Əflatun, Ərəstun kimi dünya şöhrətli alimlərdən söz açmışdır. 
«İskəndərnamə» Nizami yaradıcılığının bir hikmət xəzinəsidir.