Microsoft Word monoqrafiya docx

Nizaminin iqamətgahı, doğum yeri, tarixi, vəfatı  və  dəfn olunduğu yer. Bu 
mətləbi doğru açmaq üçün ki, Nizaminin vətəni Gəncədir, yaxud o, İraqda doğulub uşaq 
vaxtı atası ilə birlikdə Gəncəyə gəlmişlər, sadəcə olaraq fərziyələrdir. Əksər təzkirəçilər 
şairin atasının İraq əsilli olub, Gəncəyə köçməsini göstərirlər və etiraf edirlər ki, Nizami 
məhz Gəncədə doğulmuşdur. O, müsəlmandır. Nizaminin özünün “Xəmsə”sindəki 
beytlərə nəzər salsaq o zaman görərik ki, şair özü də Gəncə və İraq adlarını çəkir.  
“Sirlər xəzinəsi” dastanının 179-cu səhifəsində:  
“Mən Gəncədəyəm, indi İraq məndən uzaqdadır”. 
“Xosrov və Şirin” poemasının 361-ci səhifəsində:  
“Bütün ədəb və elm sahibləri İraqın çərxindən keçmişlər”.  
“Şərəfnamə” hissəsinin 53-cü səhifəsində Nizami yazır:  
“İraqın elmi, onu dünyada ucaltmışdır”.  
“İqbalnamə” bölməsində belə bir beytə rast gəlirik ki,  
 “Gəncədə olsam da, Qum şəhərinin əhliyəm”.  
Bu beyt inandırıcı deyil, çünki, Nizaminin “İskəndərnamə”  əsərinin köhnə 
nüsxələrində buna rast gəlinmir.  
Bizcə, bu təzkirəçilərin sonradan uydurduğu mülahizələrdir.  
Lakin bu elmi işi ələ alan və onun açıqlanmasına çalışan bir insan kimi bu beytin 
müxtəlif mənaları olduğunu söyləmək olar:  

---

48 
 
 
1.
 
Əgər Nizaminin atası İraqdandırsa da, ora əlbətdə “qumluq” bir sahədir və şair də 
buna işarə edir.  
2.
 
Qum şəhəri İranda böyük şəhərdir. Nizami ora işarə etmir.  
3.
 
Ləzgilərin Qax rayonunda bir Qum kəndi var Nizamini ora aparıb çıxartmaq 
gülüncdür. Yenə  İraq, Gəncə  və  İranın Qumu inkişaf etmiş yerlərdir, oradan Nizami 
yetişib çıxa bilər. Amma Qum kəndindən Nizaminin yetişməsi heç cür mümkün deyil. 
Digər tərəfdən bütün təzkirəçilər, Nizamişünaslar ömür boyu təsdiq ediblər ki, Nizami 
Gəncədə doğulub, təhsilini burada alıb, xəmsənin 5 əsərini bu şəhərdə yazıb, buradan 
heç kənara çıxmayıb və burada da dəfn olunub və  məzarı indi də ziyarətgaha 
çevrilmişdir.  
V.Dəstgerdi professor Ripkanın da Nizaminin Gəncədə olması fikirlərini də 
göstərir. Buna misal olaraq “Xosrov və Şirin”dəki 14-cü səhifə, “Şərəfnamə”dəki 44-cü 
səhifələri göstərmək kifayətdir.