Microsoft Word mulki huquq doc

pozuntusundan müdafiə edilir. Səlahiyyətli şəxsin hüquqları pozulduüu hallarda yalnız konkret şəxslər mül-

ki-hüquqi məsuliyyətə cəlb edilirlər və onlara sanksiyalar (müdafiə və məsuliyyət tədbirləri) tətbiq olunur.  

---

 

76 

4. Əşya və öhdəlik mülki hüquq münasibətləri  

Səlahiyyətli şəxsin — subyektiv mülki hüquq daşıyıcısının mənafe və maraqlarını təmin etmək üsulu 

kimi əlamətə və meyara görə mülki hüquq münasibətləri iki növə bölünür: 

●

 əşya hüquq münasibətləri;  

●

 öhdəlik hüquq münasibətləri. 

Əş

ya hüquq münasibətlərində səlahiyyətli şəxsin mənafeyi əşya ilə bilavasitə qarşılıqlı təsir və əlaqədə ol-

maq yolu ilə həmin əşyanın fayda verməsi hesabına təmin edilir. Bu hüquq münasibətlərində səlahiyyətli şəx-

sin ehtiyacı onun öz şəxsi-xüsusi (fərdi) hərəkətləri vasitəsilə ödənilir. Burada səlahiyyətli şəxs borclu şəx-

sin hərəkəti olmadan öz subyektiv hüquqlarını həyata keçirir. Borclu şəxsin (səlahiyyətli şəxsi əhatə edən bütün 

şə

xslərin) özərinə isə bu hüquqların həyata keçirilməsinə mane olan hər hansı hərəkətdən çəkinmək kimi passiv 

tipli vəzifə qoyulmuşdur. Bu passiv vəzifəyə əməl etmək səlahiyyətli şəxsin mənafeyinin təmin olunmasına də-

lalət edir.  

Əş

ya hüquq münasibətləri səlahiyyətli şəxsin əşyaya olan münasibətinin, onun əşya özərində sahibliyinin və 

yiyəliyinin hüquqi cəhətdən rəsmiləşdirmə formasıdır. Bu münasibətlər əşya özərində səlahiyyətli şəxsin hüqu-

qu  ilə  bağlıdır.  Məsələn,  yaşayış  evi  əşyadır.  Onun  fayda  vermək  xüsusiyyəti  vardır.  Belə  ki,  yaşayış  evinin 

ə

sas təyinatı insanın yaşamasını təmin etməkdir. Yaşayış evinin mülkiyyətçisi (səlahiyyətli şəxs) öz ehtiyac və 

tələbatını  ödəmək  üçün  yaşayış  evindən  istifadə  edir,  orada  yaşayır.  Beləliklə,  mülkiyyətçinin  yaşayış  evinə 

olan mülkiyyət hüququ ilə bağlı olaraq əşya hüquq münasibəti əmələ gəlir. Bu hüquq münasibəti mülkiyyətçi-

nin öz hərəkətləri ilə həyata keçirilir. Amma bir şərtlə ki, mülkiyyətçini əhatə edən şəxslər ona mane olmasın-

lar. Həmin şəxslər öz passiv vəzifəsini icra etsələr, mülkiyyətçinin mənafeyi təmin olunacaqdır.  

Əş

ya  hüquq  münasibətlərində  səlahiyyət  şəxs  (subyektiv  hüququn  daşıyıcısı),  əgər  əşya  qanunsuz  olaraq 

başqa  şəxsin  sahibliyinə  keçərsə,  onun  əşya  hüququ  ləğv  edilmir,  əksinə  saxlanılır,  müvcud  olmaqda  davam 

edir. Məsələn, əşya öz mülkiyyətçisinin iradəsindən asılı olmayaraq oüurlanır. Mülkiyyətçinin bu cür halda əş-

ya hüququ saxlanılır.  

Əş

ya hüquq münasibətləri müxtəlifdir. Bu münasibətlər özü iki yerə ayrılır:  

●

 mülkiyyət hüquq münasibətləri; 

●

 məhdud əşya hüquq münasibətləri.