Microsoft Word mulki huquq doc

Qeyri-maddi nemətlərə malik olmaq qabiliyyəti fiziki şəxslərin mülki hüquq qabiliyyətinin məzmununu 

təşkil edən hüquqi imkanlardan biridir. Qeyri-maddi nemətlər onun daşıyıcısı olan fiziki şəxsin özündən ayrıl-

maz olub, iqtisadi məzmuna malik deyildir. Özü də onlar fiziki şəxsin fərdiləşdirilməsinə, daxili mənəvi aləmi-

nin toxunulmazlıüına, fiziki-sosial cəhətdən yaşamasının təmin edilməsinə yönəlir. Bu nemətlər şəxsi qeyri-əm-

lak hüquqlarının obyektidir. Həmin hüquqlara aiddir: yaşamaq hüququ; saülamlıq hüququ; saülam ətraf mühit-

də yaşamaq hüququ; şəxsi toxunulmazlıq hüququ; təhlükəsiz yaşamaq hüququ, şərəf, ləyaqət və işgözar nüfuz 

hüququ; şəxsi və ailə həyatının sirrini saxlamaq hüququ; ad hüququ; ölkə ərazisində sərbəst hərəkət edə bilmək, 

özünə yaşayış yeri seçə bilmək hüququ. 

Şə

xsi qeyri-əmlak hüquqları əsasən,  «Insan hüquqlarının ümumi Bəyannaməsi»ndə ifadə olunmuşdur. Bə-

yannamənin 3-cü maddəsi hər bir insanın  yaşamaq, azadlıq və şəxsi toxunulmazlıq hüququna, 12-ci maddəsi 

hər kəsin öz şəxsi və ailə sirrini saxlamaq, şərəf və işgözar nüfuz hüququna, 13-cü maddəsi dövlətin hüdudla-

rında  sərbəst  hərəkət  etmək  və  özünə  yaşayış  yeri  seçmək  hüququna  malik  olmasını  müəyyənləşdirir.  Şəxsi 

qeyri-əmlak  hüquqları  Konstitusiyada  da  təsbit  olunmuşdur.  Bu  səbəbdən  onların  çoxu  konstitusion  xarakter 

daşıyır.  

Bununla bərabər, qeyd etmək lazımdır ki, mülki hüquq qabiliyyətinin məzmununa daxil olan hüquqi imkan-

---

 

101

ların sərhədləri sonsuz və hüdudsuz deyildir. Bu, o deməkdir ki, fiziki şəxslərin yalnız qanunvericiliyə, mülki 

hüququn prinsiplərinə zidd gəlməyən mülki hüquqlara malik olmaq imkanı vardır. Məsələn, vətəndaşlar partla-

yıcı maddələr, döyüş təyinatlı hərbi texnika, radioaktiv maddələr, qiymətli kaüız istehsal edən avadanlıq və di-

gər əmlak növləri özərində mülkiyyət hüququna malik ola bilməzlər. Ona görə ki, qanun bunu qadaüan edir. Fi-

ziki şəxsin ictimai mənafeyə, humanizm və əxlaq prinsiplərinə zidd olan ixtira, faydalı model və sənaye nümu-

nəsi yaratmaq imkanını qanun yolverilməz hal hesab edir. Bu cür əqli mülkiyyət obyektlərinə patent verilmir, 

yəni həmin obyektlər patentlə mühafizə edilmir. Cinayət qanunvericiliyinə görə, törədilmiş cinayətə görə məhkə-

mə hökmü əsasında şəxs müəyyən vəzifə tutmaq və ya müəyyən fəaliyyətlə məşüul olmaq hüququndan məhrum 

edilə bilər.  

Beləliklə, qanun bəzi mülki hüquqlara malik olmaq imkanını birbaşa qadaüan edə bilər. Bu, mülki hüquq