Microsoft Word mulki huquq doc

ması,  özü  də  onu  dərk  etməyə  imkan  verən  obyektiv  (maddi  obyekt)  formasıdır.  O,  obyektiv  olaraq 

müvcud olan mülki hüququn strukturunun xarici ifadə formasıdır. 

Mülki hüquq sisteminin ilkin elementi mülki hüquq normasıdır. Mülki qanunvericilik sisteminin ilkin elementi 

isə normativ hüquqi aktdır. Bu akt isə maddələrdən təşkil edilmişdir. Əgər hüquq norması mülki hüququn məz-

mununa aid edilirsə, normativ aktın maddəsi mülki hüququn xarici ifadə forması hesab olunur. Hüquq norması isə 

bəzi hallarda normativ aktın maddəsi ilə uyüun gəlmir. 

Mülki qanunvericilik sistemi öz şaquli strukturuna görə mülki hüququn şaquli strukturundan fərqlənir. Belə 

ki, mülki qanunvericilik  sisteminin şaquli strukturu normativ hüquqi aktların hüquqi qüvvəsinə uyüun olaraq 

qurulur. Mülki hüququn sisteminin şaquli strukturu isə belədir: mülki hüquq normaları, hüquq institutları və ya-

rımsahələr. 

Mülki hüququn sistemi ilə mülki qanunvericilik sistemi müstəqil kateqoriyalar olsa da, onlar bir-biri ilə sıx 

surətdə bağlıdır. Onlar mülki hüquq adlı eyni bir hadisənin (mülki hüquq sahəsinin) iki tərəfi və aspektidir: biri 

onun məzmunu, digəri isə formasıdır. Fəlsəfə elmi öyrədir ki, dünyada müxtəlif formalarda təzahür etməyən, 

ifadə olunmayan məzmun yoxdur. Dünyada həm də elə forma da müvcud deyil ki, o, özündə məzmun haqqında 

bu və ya digər məlumat verməsin. Formasız məzmun yoxdur. Forma məzmunun dərk olunması üçün zəruridir. 

Buna  görə  də  deyə  bilərik  ki,  mülki  hüquq  mülki  qanunvericilik  olmadan  müvcud  ola  bilməz.  Mülki 

qanunvericilik isə sözün geniş mənasında mülki hüquq deməkdir.  

Bununla belə, mülki qanunvericilik sistemi  «mülki hüquq elminin (sivilistika elminin) sistemi» və  «mülki 

hüquq tədris kursunun (tədris fənninin) sistemi» ilə üst-üstə düşmür. Mülki hüquq elminin sistemi, habelə mül-

ki  hüquq  tədris  kursu  (tədris  fənni)  elə  bölmələr  tanıyır  ki,  mülki  qanunvericilik  sistemində  bu  cür  bölmələr 

yoxdur və ola da bilməz. Məsələn, mülki hüququn anlayışı, mülki hüququn mənbələri, mülki hüquq münasibət-

ləri və digər bölmələr mülki qanunvericilik sistemində nəzərdə tutulmur.  

---

 

24 

Mülki qanunvericilik sisteminin həm nəzəri, həm də mühüm praktiki əhəmiyyəti vardır. Ələlxüsus da nor-

mativ hüquqi aktların tətbiqi zamanı bu sistem vacib rol oynayır. Belə ki, hüquqtətbiqetmə təcrübəsində eyni 

cür məsələni bir-birindən fərqli qaydada həll edən, biri digəri ilə ziddiyyət təşkil edən müxtəlif normativ aktlara 

rast gəlinir. Qanunvericilik texnikasının qeyri-mükəmməl, mülki qanunvericilik aktlarının çoxsaylı olduüu bir 

şə

raitdə bu cür hallarla qarşılaşmaq mümkündür. Onda belə bir sual meydana çıxır: müvafiq hüquqi məsələyə 

aralarında  ziddiyyət  olan  iki  müxtəlif  normativ  hüquqi  aktdan  hansı  tətbiq  ediləcəkdir?  Bu  cür  halda  mülki 

qanunvericilik sistemi bizim köməyimizə gəlir. Belə ki, dərhal bu sistemə bir daha diqqət və nəzər yetirmək la-

zımdır. Göstərilən məqamda həmin məsələni dözgün həll etmək üçün mülki qanunvericilik sistemində şaquli is-

tiqamətdə daha yuxarıda yer tutan normativ hüquqi aktdan istifadə olunacaqdır. Ona görə ki, yuxarıda yer tutan 

normativ akt özündən sonra gələn akta nisbətən daha yüksək hüquqi qüvvəyə malikdir.