Microsoft Word mulki huquq doc

xslərə verə bilməsindən, yəni gözəşt edə bilməsindən ibarətdir (MM-nin 112-ci maddəsinin 3-cü bəndi). Di-

gər şəxs rolunda həm kooperativin digər özvləri, həm də kooperativin özvləri olmayan üçüncü şəxslər (kənar 

şə

xslər) çıxış edə bilərlər.  

Payın  (onun  bir  hissəsinin)  verilməsi  onun  özgəninkiləşdirilməsi  deməkdir.  Özgəninkiləşdirmənin  hüquqi 

formaları isə müxtəlifdir. Bu formalara alqı-satqı, bağışlama və dəyişmə müqavilələri aiddir.  

Kooperativ özvü payı özgəninkiləşdirərkən bu barədə dərhal kooperativin digər özvlərinə xəbər verir. ×ünki 

onların özgəninkiləşdirilən payı (onun bir hissəsini) satın almaqda üstünlük hüququ vardır. 

Kooperativin digər özvləri nəzərdə tutulan müddətdə onlara verilmiş üstünlük hüququnu həyata keçirməli-

dirlər. Bu müddət nizamnamədə göstərilir. Əgər onlar həmin müddət ərzində üstünlük hüququndan istifadə edib 

payı (onun bir hissəsini) əldə etməsələr, onda pay üçüncü şəxsə özgəninkiləşdirilir. Lakin bunun özün koorpe-

rativin razılıq verməsi tələb olunur. Əgər kooperativ razılıq verməzsə, onda payın üçüncü şəxsə özgəninkiləşdi-

rilməsinə yol verilmir.  

Payı özgəninkiləşdirməklə özv kooperativdən çıxmış hesab edilir. Bu, kooperativdə onun özvlüyünə xitam 

verilməsinə səbəb olur. Payın bir hissəsinin özgəninkiləşdirilməsi, söz yox ki, bu cür nəticəyə gətirib çıxarmır. 

Payı əldə edən üçüncü şəxs ümumi yıüıncaüın qərarı ilə kooperativ özvlüyünə qəbul edilə bilər.  

Kooperativ özvünün öz payını verməsi barədə qayda dispozitiv xarakterə malikdir. Belə ki, kooperativin ni-

zamnaməsində ayrı qayda da nəzərdə tutula bilər.  

Kooperativ özvü olan fiziki şəxsin ölməsi onun kooperativdə özvlüyünə xitam verilməsi əsaslarından biridir. 

Belə halda onun payı vərəsəlik qaydasında vərəsəyə keçir. Vərəsə kooperativ özvlüyünə qəbul edilə bilər. Bu 

halda payın dəyəri, təbii ki, vərəsəyə ödənilmir. Əgər kooperativin ölmüş özvünün bir neçə vərəsəsi olarsa, on-

lardan yalnız biri kooperativə qəbul edilir. Kooperativə qəbul edilən vərəsələrin payının həcmi miras payından 

ona düşən hissənin həcmi (miqdarı) ilə müəyyən edilir, qalan vərəsələrə onlara düşən payın dəyəri ödənilir. 

Vərəsə kooperativ özvlüyünə qəbul edilməyə də bilər. Belə halda kooperativ tərəfindən onun ölmüş özvünün 

payının dəyəri vərəsəyə (və ya vərəsələrə) ödənilir (MM-in 112-ci maddəsinin 4-cü bəndi). 

Kooperativin ölmüş özvünün kooperativ özvlüyünə qəbul edilməsi haqqında norma dispozitiv xarakter daşı-

yır. Belə ki, bu barədə kooperativin nizamnaməsində ayrı qayda da nəzərdə tutula bilər. Məsələn, nizamnamədə 

göstərilə bilər ki, vərəsənin kooperativ özvlüyünə qəbul edilməsinə yol verilmir. 

Kooperativ özvünün şəxsi borcları yarana bilər. Bu borcların əmələ gəlməsinin onun kooperativin fəaliyyə-

tində iştirak və ya şəxsi əmək iştirakı ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Məsələn, kooperativ özvü öz qonşusundan borc 

pul alır və yaxud dükandan nisyə mal əldə edir və ya da tikdirdiyi bağ evinə görə tikinti təşkilatına müəyyən 

məbləödə borcu yaranır. Bu cür şəxsi borcları ödəmək üçün bəzən kooperativ özvü olan şəxsin əmlakı çatmır, 

kifayət etmir. Belə halda kreditorların (yuxarıda göstərdiyimiz misalda borc verən qonşunun, bağ evi tikən təş-

kilatın və s.) borcun ödənilməsi barədə tələbi kooperativ özvünün payına yönəlir (MM-in 112-ci maddəsinin 5-

ci bəndi). Bunun üçün payın dəyəri kooperativ özvünə ödənilir. Bu ödəniş əsasında kreditorlarla hesablaşmalar 

aparılır, yəni şəxsi borclar verilir.  

Kooperativ özvünün şəxsi borclarına görə kreditorların tələbləri kooperativin bölünməz fondlarına yönəldilə 

bilməz. Qanun bunu qadaüan edir (MM-in 112-ci maddəsinin 5-ci bəndi).  

Kooperativ könüllü surətdə yenidən təşkil və ya ləğv edilə bilər. Bu məsələlər kooperativ özvlərinin ümumi 

yıüıncaüının qərarı ilə həll edilir. Kooperativ məcburi qaydada da ləğv edilə bilər. Göstərilən hallarda hüquqi 

---

 

234

şə

xsin yenidən təşkil olunması və ya ləğv edilməsi barədə qaydalar tətbiq edilir. Biz bu haqda əvvəlki paraqraf-

ların birində geniş söhbət açdığımıza görə həmin məsələni yenidən işıqlandırmaüı lazım bilmirik.  

Kooperativ  özvü  kooperativ  ləğv  edilərkən  ləğvetmə  kvotası  almaq  hüququna  malikdir.  Əmək  haqqı, 

büdcəyə  ayırmalar  və  digər  məcburi  ayırmalar,  habelə  kreditorların  tələbləri  ödənildikdən  sonra  qalan  əmlak 

kooperativinin  özvləri  arasında  bölüşdürülür.  Kooperativin  ləğvindən  sonra  qalan  əmlak  kooperativin  özvləri 

arasında  onun  nizamnaməsinə  uyüun  olaraq  bölüşdürülür  (MM-in  110-cu  maddəsinin  5-ci  bəndi).  Ləğvetmə 

kvotası almaq hüququ kooperativ ləğv edildikdə kreditorlarla hesablaşmadan sonra əmlakın kooperativ özvü-

nün payına düşən hissəsini və ya bu hissənin dəyərini almaq hüququdur.