Microsoft Word mulki huquq doc

arxasında hüquqi əhəmiyyətə malik olan əqd (hüquqi hərəkət) durur. Yalan əqd bu əqdi (hüquqi hərəkəti) 

pərdələyir, maskalayır.  

Yalan əqd odur ki, bu əqd başqa əqdi pərdələmək üçün bağlanılır. Burada iki əqddən söhbət gedir: pərdələ-

nən əqddən; pərdələyən əqddən. Pərdələnən əqd tərəflərin hüquqi nəticə əldə etmək məqsədilə həqiqətən bağ-

ladıqları əqddir (həqiqi əqd). Pərdələyən əqd isə həqiqi əqdin mahiyyətini və əsl xarakterini üçüncü şəxslər-

dən gizlətmək üçün, onu pərdələmək (maskalamaq) məqsədilə bağlanan əqddir (yalan əqd). Məsələn, maddi 

cəhətdən imkanlı olan kommersant əliaçıqlıq göstərərək, öz bağ evlərindən birini dostuna bağışlayır. Bu, həqiqi 

ə

qddir. Kommersant səs-küyə səbəb olmamaq niyyəti ilə, özünü «dilə-dişə salmamaq üçün», «gözə gətirməmək 

üçün» dostu ilə alqı-satqı müqaviləsi bağlayır. Bu isə yalan əqddir. Onun əsas məqsədi həqiqi əqdi — bağışla-

ma müqaviləsini pərdələməkdən ibarətdir.  

Yalan əqdlərin ən geniş yayılmış növü bağışlama müqaviləsidir ki, bu müqavilə alqı-satqı müqaviləsini pər-

dələmək niyyəti ilə bağlanılır. Məqsəd isə notariat qaydasında müqavilənin təsdiqlənməsi zamanı nisbətən az 

məbləğdə dövlət rüsumu ödəməkdən ibarətdir. Belə ki, bağışlama üzrə rüsum məbləği alqı-satqıya nisbətən az-

dır. Biz təjrübədə xüsusən mənzillərin və minik avtomobillərinin alqı-satqı müqavilələrinin bağışlama müqavi-

ləsi kimi rəsmiləşdirilməsi hallarına daha tez-tez hallarda rast gəlirik.  

Yalan  əqd,  uydurma  əqdlər  kimi  mütləq  etibarsız  (puç)  əqddir.  Hüquqi  əhəmiyyəti  olmadığına  və  hüquqi 

nəticə doğurmadığına görə, təbii ki, onların etibarsızlığının hər hansı nəticəsindən danışmaq olmaz.  

Pərdələnən  (həqiqi)  əqdin  hüquqi  taleyi  və  müqəddəratı  həmin  əqdin  etibarlı-etibarsız  olmasından  asılıdır. 

Belə ki, bu əqd həm etibarlı, həm də etibarsız ola bilər. Əgər həmin əqd qanunazidd olmasa, o, etibarlı olub, tə-

rəflər üçün hüquq və vəzifələr yaradır. Bu əqdə həmin əqd növünü tənzimləyən qaydalar tətbiq edilir. 

Amma çox vaxt pərdələnən (həqiqi) əqd etibarsız olur. Belə ki, adətən, yalan əqdlərdən etibarsız əqdləri pər-

dələmək üçün istifadə edirlər. Belə halda əqdin malik olduğu qüsurdan asılı olaraq, müvafiq qaydalar tətbiq edi-

lir. Əgər o, qanunsuz olarsa, etibarsız sayılır.  

Məzmunu  qüsurlu  olan  əqdlərdən  biri  qeyri-ciddi  əqd  adlanır  (MM-in  341-ci  maddəsi).  Bizim  ölkə 

qanunvericiliyi ilk dəfədir ki, bu cür əqd növünü tənzimləyir. Köhnə qanunvericilik qeyri-ciddi əqd növünü nə-

zərdə tutmurdu. Qeyri-ciddi əqd dedikdə, hüquqi nəticələr yaratmaq niyyəti ilə deyil, yalnız zarafat üçün bağ-

lanan əqd başa düşülür. Bu cür əqd hüquqi məqsəd (əsas) kimi elementdən məhrumdur. Bundan əlavə, həmin 

ə

qd, əqdin hüquqi nəticə əldə etməyə yönəlmək kimi əsas əlamətinə malik deyil. Ona görə də, o, puç əqd hesab 

edilir.  

Qeyri-ciddi əqd nəticəsində qarşı tərəfə zərər dəyə bilər. Dəymiş zərərin əvəzini zarafat edən tərəf ödəməli-

dir (MM-in 341-ci maddəsinin 2-ci bəndi). Məsələn, Bakıda yaşayan vətəndaş Gənjədə yaşayan dostuna zəng 

edərək bildirir ki, bahalı olan televizoru ona bağışlayır. Həmin şəxs Gənjədən Bakıya gəldikdə məlum olur ki, 

hədiyyə verən dostu zarafat edibmiş. Zarafat edən şəxs yol pulunun əvəzini dostuna ödəməlidir.