Microsoft Word mulki huquq doc

müqavilənin müddəti dedikdə, tərəflərin əsas müqaviləni hansı müddətdə bağlamalarını müəyyənləşdirməyə 

imkan verən vaxt dövrü başa düşülür. Bu müqavilədə həmin müddət göstərilir. Elə hallar da olur ki, ilkin müqa-

vilədə  bu  müddət  müəyyənləşdirilmir.  Belə  hallarda  əsas  müqavilə  ilkin  müqavilənin  bağlandığı  andan  bir  il 

müddətinə bağlanır. 

Qanun ilkin müqavilənin formasına xüsusi olaraq toxunur (MM-in 402-ji maddəsinin 2-ji bəndi). Bu müqa-

vilənin forması əsas müqavilənin forması ilə şərtlənir, yəni əsas müqavilənin formasından asılıdır. Belə 

ki, ilkin müqavilə əsas  müqavilə üçün nəzərdə tutulmuş formada bağlanır. Bu, o deməkdir ki, əsas müqavilə 

üçün sadə yazılı forma müəyyənləşdirilibsə, onda ilkin müqavilə də həmin formada bağlanajaqdır. Məsələn, da-

ş

ınar əşyanın renta müqaviləsi üçün qanun sadə yazılı forma müəyyən edir Əgər tərəflər gələjəkdə bu cür renta 

müqaviləsi bağlamaq barədə razılığa gələrsə, onda ilkin müqavilə də sadə yazılı formada bağlanajaqdır. Yox, 

ə

gər əsas müqavilə üçün notarial forma müəyyənləşdirilərsə (məsələn, daşınmaz əşyaların alqı-satqı müqavilə-

si,  daşınmaz  əşyaların  renta  müqaviləsi  üçün  bu  cür  forma  nəzərdə  tutulur),  onda  ilkin  müqavilə  də  notariat 

qaydasında təsdiq olunajaqdır. 

Qanun əsas müqavilə üçün konkret forma nəzərdə tutmaya da bilər. Məsələn, podrat müqaviləsinin forması-

nı MM müəyyənləşdirmir. Belə hallarda da ilkin müqavilə əsas müqavilə hansı formada tərtib edilərsə, o for-

mada  da  bağlanır.  lkin  müqavilənin  forması  barədə  qaydalara  əməl  olunmaması  onun  etibarsızlığına  səbəb 

olur. Bu cür ilkin müqavilələr hüquqi əhəmiyyət kəsb etmir və puç (mütləq etibarsız) əqd sayılır. 

lkin müqavilə icra olunduqda, yəni əsas müqavilə bağlandıqda, o ləğv edilir. Bəzən elə olur ki, əsas mü-

qavilə ilkin müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə bağlanmır. Eyni zamanda bu müddət ərzində tərəflərdən biri 

digər tərəfə əsas müqaviləni bağlamaq barədə müraciət etmir və təklif göndərmir. Bu halda ilkin müqavilədə 

nəzərdə tutulan öhdəliklərə xitam verilir. 

---

 

422

lkin müqavilə mülki dövriyyədə məhdud dairədə tətbiq edilir. Onların sayı azdır.  lkin müqavilələrə öhdəli-

yin icrasını təmin etmək üçün bağlanan zaminlik müqaviləsini, daşımaların təşkili müqaviləsini və s. misal gös-

tərmək olar. Niyyət protokolunu ilkin müqavilə hesab etmək olmaz. Lakin bəzi məqamlarda niyyət protokolu 

(və ya niyyət sazişi) ilkin müqavilə sayıla bilər. Bunun üçün zəruridir ki, niyyət protokolunda tərəflərin ona il-

kin müqavilə qüvvəsi vermək iradəsi birbaşa ifadə olunsun (MM-in 402-ji maddəsinin 6-jı bəndi). 

Dediklərimizdən belə nəticə çıxara bilərik ki, ilkin müqavilənin funksiyası bu müqaviləni bağlayan tərəflə-

rin  fəaliyyətini  planlaşdırmaqdan  ibarətdir.  Belə  ki,  ilkin  müqaviləni  bağlayan  tərəflər  bir-birinin  qarşısında 

hansısa bir müqavilə bağlamaq öhdəliyi götürürlər.