sədli (məhdud, xüsusi) xarakter daşıyır. Bu cəhəti ilə hüquqi şəxslərin hüquq subyektliyi vətəndaşların (fiziki
şə
xslərin) hüquq subyektliyindən fərqlənir. Belə ki, fiziki şəxslərin mülki hüquq subyektliyi ümumi (universal)
xarakterə malikdir. Bu xüsusiyyət isə hüquqi şəxslərin hüquq subyektliyinin həcm etibarilə fiziki şəxslərin hü-
quq subyektliyindən fərqləndirilməsinə dəlalət edir. Məsələn, hüquqi şəxslər ailə hüquq münasibətlərinin sub-
yekti ola bilməz. Onların vətəndaşlardan fərqli olaraq, öz əmlakını vəsiyyət etmək ixtiyarı yoxdur.
Ümumiyyətlə, mülki hüquq elmində (sivilistika doktrinasında) mülki hüquq subyektliyinin iki növü fərqlən-
dirilir: ümumi hüquq subyektliyi; məqsədli (məhdud, xüsusi) hüquq subyektliyi. Vətəndaşların hüquq subyekt-
liyi ümumi, hüquqi şəxslərin hüquq subyektliyi isə məqsədli (xüsusi) hüquq subyektliyinə şamil edilir.
Hüquqi şəxslərin hüquq subyektliyi müəyyən məzmuna malikdir. Bu məzmun vasitəsilə onun əsas element-
ləri müəyyənləşdirilir. Deməli, hüquqi şəxslərin mülki hüquq subyektliyinin məzmunu dedikdə, onun təşkil
olunduüu əsas elementlər başa düşülür. O, əsas dörd elementdən ibarətdir:
●
mülki hüquq qabiliyyətindən;
●
mülki fəaliyyət qabiliyyətindən;
●
delikt qabiliyyətindən;
158
●
transfəaliyyət qabiliyyətindən.
Hələ sovet sivilistika nəzəriyyəsində və mülki qanununda belə bir qayda nəzərdə tutulmuşdu: hüquqi şəxslə-
rin hüquq subyektliyinin məzmununu, vətəndaşların hüquq subyektliyində olduüu kimi hüquq qabiliyyəti və fə-
aliyyət qabiliyyəti kimi iki vacib kateqoriyanın vasitəsi ilə açıqlamaq lazımdır. Bu qayda müasir mülki hüquq
elmində (sivilistika doktrinasında) indi də öz əhəmiyyətini itirməmişdir. Bizim ölkənin yeni mülki qanunverici-
liyi həmin qaydanı nəzərə almışdır.
Dostları ilə paylaş: |