Microsoft Word mulki huquq doc

Birinci üsulun mahiyyəti səhmdar cəmiyyətinin öz səhmlərinin nominal dəyərini azaltmasından ibarətdir. 

Məsələn, elə hesab edək ki, bir səhmin nominal dəyəri bir min manatdır. Səhmdar cəmiyyəti onun nominal dəyə-

rini azaldaraq səkkiz yöz manata salır. Bu yolla cəmiyyətin nizamnamə kapitalı azalır.  

Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının azaldılmasının ikinci üsulu səhmdar cəmiyyətinin səhmlərin 

bir hissəsini satın alıb onların ümumi miqdarını azaltmasından ibarətdir. Özü də dərhal qeyd etməliyik ki, 

yalnız nizamnamədə nəzərdə tutulduüu hallarda bu üsuldan istifadə edilə bilər. Əgər həmin üsul nizamnamədə 

göstərilməzsə, onda bu üsuldan istifadə etməklə nizamnamə kapitalının azaldılması mümkün olmur, istisna edi-

lir.  

Səhmdar  cəmiyyətinin  səhmlərin  bir  hissəsini  satın  alması  onun  dövriyyədən  çıxarılmasına  səbəb  olur. 

Cəmiyyətin ümumi yıüıncaüında səsvermədə və mənfəətin bölüşdürülməsində bu səhmlər nəzərə alınmır; onlar 

özrə devidendlər hesablanmır. 

 

Səhmdar  cəmiyyətin  səhmlərinin  bir  hissəsinin  satın  alınması  dedikdə,  yerləşdirilmiş  səhmlərin  geri  satın 

alınması  başa  düşülür.  Bu  məsələ  ayrıja  maddə  ilə  tənzimlənir  (MM-in  105-1-ci  maddəsi).  Həmin  maddəyə 

görə, səhmdar cəmiyyəti nizamnamə kapitalının miqdarını azaltmaq məqsədi ilə, əvvəl yerləşdirilmiş səhmlərin 

bir hissəsini geri ala bilər. Bunun özün səhmdarların ümumi yığınjağının müvafiq qərar zıxartması tələb edilir. 

Bu zaman dövriyyədə qalan səhmlərin ümumi nominal dəyəri qanunvericiliklə nizamnamə kapitalı özün müəy-

yən  edilmiş  məbləğin  minimal  həddindən  aşağı  olmamalıdır,  yəni  yuxarıda  göstərdiyimiz  kimi,  AR  Nazirlər 

Kabineti  tərəfindən  müəyyənləşdirilmiş  minimum  miqdardan  aşağı  endirilməməlidir.  Əks  halda  bu,  səhmdar 

---

 

220

cəmiyyətinin ləğvinə səbəb olardı. 

Səhmlər yalnız sahiblərinin razılığı ilə geri satın alına bilər. Bu zaman səhmin birca qiyməti yox, ümumi yı-

ğ

ınjaqda müəyyən olunmuş qiyməti əsas gütürülür. 

Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı yalnız qanunda nəzərdə tutulan həddə kimi azaldıla bilər. Bu, o 

deməkdir ki, nizamnamə kapitalının azaldılması nisbi xarakterə malikdir. Belə ki, səhmdar cəmiyyəti tərəfindən 

nizamnamə kapitalı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (AR Nazirlər Kabineti) tərəfindən müəyyənləşdirilmiş mi-

nimum miqdara kimi azaldıla bilər. Onun nizamnamə kapitalını bu miqdardan aşaüı endirməsi yolverilməzdir. 

Mülki qanunvericiliyin bu cür imperativ göstərişinə səhmdar cəmiyyətinin əməl etməməsi onun üçün arzuolun-

maz nəticələrə səbəb olur. Belə ki, əgər o, nizamnamə kapitalını minimum miqdardan aşaüı endirərsə, bu hal 

cəmiyyətin ləğvinə səbəb olur (MM-in 105-ci maddəsinin 4-cü bəndi).  

Səhmdarlar həm də hüquqlara malikdirlər. Mülki qanunvericilik onlara geniş hüquqlar verir. Bu hüquqlar 

Mülki Məcəllədə göstərilmişdir. 

Məjəllənin 106-1-ci maddəsində ifadə olunan normaların bir qismi məhz həmin hüquqların tənzimlənməsinə 

həsr edilmişdir. Onlar bir qayda olaraq, şəxsi və əmlak hüquqlarına bülünür (iqtisadi məzmuna malik olmasın-

dan asılı olaraq). Şə

xsi huquqlara aiddir: ümumi yığınjaqda iştirak etmək hüququ; səsvermə hüququ; məlumat 

almaq hüququ; cəmiyyətin idarə olunmasında iştirak etmək hüququ; sezki hüququ və s. Əmlak hüquqlarına 

isə  aid  edilir:  devidend  almaq  hüququ;  cəmiyyətin  fəaliyyətinə  xitam  verildikdə  onun  yerdə  qalan  əmlakının 

müəyyən hissəsini almaq hüququ; cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılması zamanı onun tərəfindən əlavə 

buraxılan səhmləri satın almaqda üstünlük hüququ. Səhmdarların şəxsi hüquqları həm də eyni zamanda səhm-