Microsoft Word mulki huquq doc

6. Təsərrüfatsızjasına saxlanan mədəni sərvətlərin  

satınalma yolu ilə əldə edilməsi 

Dövlət təsərrüfatsızjasına saxlanan mədəni sərvətləri satın alır və bu yol ilə həmin sərvətlər üzərində mülkiy-

yət hüququ qazanır. Bu üsul həm də mədəni sərvətlərin mülkiyyətçisinin mülkiyyət hüququna xitam verilməsini 

şə

rtləndirir. 

«Mədəniyyət haqqında» qanunun 33-cü maddəsində mədəniyyət sərvətlərinin anlayışı verilmişdir. Mədəniy-

yət sərvətlərinə aiddir: tarixi-mədəni əhəmiyyəti olan binalar, tikililər, əşyalar; tarixi və mədəniyyət baxımın-

dan unikal ərazilər və obyektlər; təsviri sənət əsərləri, o cümlədən lövhələr, şəkillər, rəsmlər, qravürlər, heykəl-

təraşlıq əsərləri, oricinal bədii toplular; əlyazmalar, xüsusi əhəmiyyətə malik kitablar, not yazıları, məktublar, 

elmi-tarixi yadigarlar, nadir nəşrlər; tətbiqi sənət əsərləri — xalılar və xalça məmulatı, qızıl, platin, gümüş, qiy-

mətli daşlar, mis və gildən hazırlanmış əşyalar, keramika məmulatı; qədim nadir kolleksiyalar və otuz ildən çox 

tarixi olan muzey əhəmiyyətli əşyalar (o cümlədən mebel, musiqi alətləri və s.); memarlıq abidələri, tikinti nü-

munələri, xatirə yerləri və s. Mədəniyyət sərvətlərinin göstərilən ayrı-ayrı növləri şəxslərin xüsusi mülkiyyətin-

də ola bilər. 

Mədəni sərvətlərin bir növü də tarix və mədəniyyət abidələridir. Tarix və mədəniyyət abidələri arxeoloci və 

memarlıq obyektləri, etnoqrafik, antropoloci, epiqrafik materiallar, tarixi hadisə və şəxsiyyətlərlə bağlı olan bi-

na, xatirə yerləri, əşyalar, xalqın dini əqidəsi ilə bağlı dəyərlərdir («Tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması 

haqqında» qanunun 2-ci maddəsi). Qanun tarix və mədəni abidələrin ayrı-ayrı şəxslərin xüsusi mülkiyyətində 

ola bilməsinə icazə verir (həmin qanunun 4-cü maddəsi). 

Mülkiyyətində mədəniyyət sərvətləri, o cümlədən abidələr olan şəxslər həmin sərvətlərin qorunması və isti-

fadə edilməsi qaydalarına ciddi əməl etməlidirlər. Konstitusiyanın 77-ci  maddəsinə  görə tarix və mədəniyyət 

abidələrini qorumaq hər kəsin borcudur. Mülkiyyətində və ya istifadəsində abidələr olan şəxslər abidələrin sala-

matlığına görə məsuliyyət daşıyırlar. 

Xüsusilə qiymətli, ən əhəmiyyətli və dövlət tərəfindən qorunan mədəniyyət sərvətlərinin mühafizə siyahısı 

aparılır («Mədəniyyət haqqında» qanunun 37-ci maddəsi). Bu işi Mədəniyyət Nazirliyi həyata keçirir. Belə mə-

---

 

293

dəniyyət sərvətləri mühafizə siyahısında qeydə alınır və mülkiyyətçiyə şəhadətnamə verilir. 

Konstitusiyanın  40-cı  maddəsinə  görə,  hər  kəsin  mədəni  sərvətlərdən  istifadə  hüququ  vardır.  Mədəniyyət 

sərvətlərinin  mühafizə  siyahısına  daxil  edilmiş  mədəni  sərvətin  mülkiyyətçisi  göstərilən  sərvətdən  təyinatına 

uyğun surətdə istifadə etməlidir. Əgər o, istifadə zamanı iki şərtə əməl etməzsə, mədəni sərvət satınalma yolu 

ilə dövlət tərəfindən alınır və dövlət mülkiyyətinə daxil edilir: əgər mülkiyyətçi mədəni sərvəti təsərrüfatsızjası-

na saxlayarsa (birinci şərt); mədəni sərvətin təsərrüfatsızjasına saxlanılması, əgər onun öz əhəmiyyətini itirmək 

təhlükəsi yaradarsa (ikinci şərt). 

Mədəni sərvətin dövlət tərəfindən satınalma yolu ilə mülkiyyətçidən alınması məhkəmə qərarına əsasən hə-

yata keçirilir. Məhkəmə mədəni sərvətin qiyməti barədə dövlət orqanı ilə mülkiyyətçi arasında mübahisə yaran-

dığı hallarda həm də bu məsələni həll edir.  

Mədəni sərvəti satın alarkən dövlət mülkiyyətçiyə sərvətin dəyəri məbləğində haqq ödəyir. Haqqın məbləği 

tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilir. 

Beləliklə, ən əhəmiyyətli, xüsusilə qiymətli və dövlət tərəfindən qorunan (bu məqsədlə mühafizə siyahısında 

qeydə alınan) mədəni sərvətlərin mülkiyyətçilərinin bu sərvətlərə təsərrüfatsızjasına münasibəti onlar üçün xo-

ş

agəlməz hüquqi nəticəyə səbəb olur. Onların mədəni sərvət üzərində mülkiyyət hüququna xitam verilir. 

Mədəni sərvətin alınması barədə məhkəməyə iddianı Mədəniyyət Nazirliyi, habelə digər maraqlı təşkilatlar 

(məsələn, Yazıçılar Birliyi, Bəstəkarlar  ttifaqı, Mədəniyyət Fondu) verə bilər.