Microsoft Word mulki huquq doc

Müvafiq fəaliyyətlə məşğuliyyət üçün xüsusi icazəsi (lisenziyası) olmayan hüquqi şəxsin bağladığı əqd 

hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyətindən kənara çıxan etibarsız əqdin ikinci halıdır (yarımnövüdür). Belə ki, ayrı-

ayrı fəaliyyət növləri ilə hüquqi şəxslər yalnız xüsusi icazə (lisenziya) əsasında məşğul ola bilərlər. Bu fəaliyyət 

növlərinin siyahısı qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir. Xüsusi icazə (lisenziya) alındığı andan və ya lisenziyada 

göstərilən vaxtdan hüquqi şəxsin həmin fəaliyyət növləri ilə məşğul olmaq hüququ yaranır. Məsələn, kredit təş-

kilatı kredit, lizinq, faktorinq, bank  əmanəti və  bank hesabı kimi müqavilələr bağlaması üçün Milli Bankdan 

bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə icazə verən lisenziya almalıdır. Sığorta təşkilatı da sığorta müqaviləsi 

bağlamaq üçün sığorta fəaliyyəti barədə Maliyyə Nazirliyindən lisenziya almaq vəzifəsini daşıyır. Əgər bu və 

ya digər hallarda hüquqi şəxslər xüsusi icazə (lisenziya) almadan əqdlər bağlayarlarsa, onlar etibarsız hesab edi-

ləjək.  

Amma hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyətindən kənara çıxan əqdlərin iki  yarımnövünü etibarsız hesab etmək 

üçün təkcə həmin əqdlərin bağlanma faktı kifayət etmir və yetərli deyil. Bunun üçün həm də əlavə şərtin olması 

gərəkdir. Bu şərt əqddə iştirak edən digər tərəfin (kontragentin) bağlanmış həmin əqdin qanunsuz olduğunu bil-

məsinin və ya bilməli olduğunun sübuta yetirilməsindən ibarətdir. Kontragent rolunda həm fiziki, həm də hüqu-

qi şəxslər çıxış edə bilərlər.  

Göstərilən faktlar mövcud olduqda, maraqlı şəxslər hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyətindən kənara çıxan əqdin 

etibarsız hesab edilməsi barədə iddia ilə məhkəməyə müraciət edirlər. Maraqlı şəxslər qismində həmin hüquqi 

şə

xsin özü və onun təsisçisi çıxış edə bilər. Məhkəmə qərarı həmin əqdin etibarsız hesab edilməsi üçün əsasdır. 

Məhkəmə yolundan o halda istifadə olunur ki, əqdin etibarsız sayılması barədə tərəflər arasında yaranmış mü-

bahisə könüllü yolla həll olunmasın. 

Qeyd etmək lazımdır ki, qanunun xüsusi olaraq «müvafiq fəaliyyətlə məşğuliyyət üçün xüsusi icazəsi (lisen-

ziyası) olmayan hüquqi şəxsin bağladığı əqd etibarsızdır» kimi göstəriş ifadə etməsi tələb olunmur (yeri gəlmiş-

kən MM-in 349-cu maddəsində belə göstəriş nəzərdə tutulmuşdu və indi o, ləğv olunmuşdur). Məsələ burasın-

dadır ki, xüsusi icazə (lisenziya) tələb olunan fəaliyyət növləri ilə məşğul olmaq imkanı hüquqi şəxsin fəaliyyət 

qabiliyyətinin (hüquq qabiliyyətinin) əsas elementlərindən biridir (dərsliyin 7-ci fəslinin 2-ci paraqrafının 3-cü 

yarımbaşlığına  baxın).  Əgər  hüquqi  şəxs  xüsusi  icazə  (lisenziya)  almadan  müvafiq  fəaliyyət  növüylə  məşğul 

olaraq əqdlər bağlayarsa, onlar hüquqi şəxsin fəaliyyət qabiliyyətindən kənara çıxan əqdlər hesab edilir. Digər 

tərəfdən əqd bağlamaq hüquqi şəxsin hüquq

 

qabiliyyətinin yox, fəaliyyət qabiliyyətinin elementi sayılır. Buna 

görə də MM-in 49-cu maddəsində hüquqi şəxsin yalnız fəaliyyət qabiliyyətindən (hüquq qabiliyyətindən yox) 

kənara çıxan əqdin etibarsızlığından söhbət gedə bilər. Lazımi xüsusi icazə (lisenziya) olmadan fəaliyyət gös-

tərmək digər tərəfdən hüquqi şəxsin ləğvinə səbəb olur (MM-in 59-cu maddəsinin 2-ci bəndinin 3-cü yarımbən-

di).  

Subyekt tərkibi qüsurlu olan, hüquqi şəxsin iştirak etdiyi etibarsız əqdin ikinci növünü hüquqi şəxsin or-