Microsoft Word mulki huquq doc

§ 3. Öhdəliyin növləri 

1. Öhdəliyin sistemi anlayışı və əhəmiyyəti 

Öhdəliyin sistemi dedikdə, düzgün seçilmiş təsnif meyarı əsasında onların vahid halında birləşməsi və ayrı-

ayrı növlərinin fərqləndirilməsi (differensiasiyası) başa düşülür. Öhdəliklərin lazımınja sistemləşdirilməsi vacib 

ə

həmiyyətə malikdir. Belə ki, öhdəliklərin elmi cəhətdən əsaslandırılmış təsnifi (sistemi) olmadan, hər şeydən 

ə

vvəl, onların lazımi qaydada hüquqi tənzimlənməsi mümkün deyil. Öhdəliyin sistemi imkan verir ki, öz təbiə-

tinə və xarakterinə görə eyni olan öhdəliklər eyni hüquq normaları ilə tənzimlənsin. Öhdəliyin sistemi həm də 

mühüm əlamətləri ilə fərqlənən öhdəliklərin öz məzmununa görə müxtəlif olan hüquq normaları ilə tənzimlən-

məsinə imkan verir. 

Öhdəliyin sisteminin həm də hüquq tətbiqetmə fəaliyyəti üçün əhəmiyyəti böyükdür. O, öhdəliklərin bir nö-

vünü digərindən fərqləndirməyə imkan verir. Bununla bərabər, öhdəliyin sisteminin öhdəlik hüququnun öyrə-

nilməsi və mənimsənilməsi üçün vacib əhəmiyyəti vardır. 

Hüquq ədəbiyyatında problem xarakterli məsələlərdən biri öhdəliklərin təsnifi məsələsidir. Bu məsələ xeyli 

müddətdir ki, müəlliflər arasında geniş diskussiya predmetinə çevrilmişdir. Tədqiqatçı müəlliflər öhdəliklərin 

təsnifini vermək üçün müxtəlif meyarlardan istifadə edirlər: iqtisadi xüsusiyyətinə görə; öhdəliyin istiqamətinə 

görə; qarışıq hüquqi və iqtisadi meyara görə. 

Göstərilən bütün təsnif meyarları ümumi qüsura malikdir. Bu nöqsan onunla şərtlənir ki, təklif olunan me-

yarlar  əsasında  bir-birindən  ayrılan  və  fərqləndirilən  öhdəlik  növləri  hüquqi  ümumilik  xüsusiyyətindən  məh-

rumdur. Bəzi müəlliflər çoxpilləli təsnifat qaydasını irəli sürürlər. Bu qaydaya görə, öhdəliyin sistemi çoxpilləli 

təsnifat üzrə qurulur. Bu mövqe əsaslı və inandırıjıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, ayrı-ayrı təsnifat pillələri arasın-

da ziddiyyət yoxdur, əksinə, onlar bir-birini tamamlayaraq öhdəlik kimi mürəkkəb məsələnin düzgün və hərtə-

rəfli başa düşülməsinə imkan verir.