Microsoft Word ohirat ziyouz com doc

"Bizlarni barcha narsani so‘zlatgan Zot Alloh so‘zlatdi. Sizlarni dastlab U 

yaratgan va sizlar yana Uning O‘ziga qaytarilursizlar", dedilar" (Fussilat, 21-

oyat). 

 

Hisobdan keyin hamma insonlar Sirot ko‘prigidan o‘tkaziladi. Sirotdan o‘ta olmay 

yiqilgan mujrimlar Jahannam tubiga, azob farishtalariga topshiriladi. Ular baqirib yig‘alay 

boshlaydilar. Mo‘minlarning osiylari ham do‘zaxga kirayotganlarida dahshatga tushib 

yig‘lay boshlaydilar. Farishtalar jinoyatchilarni do‘zaxga tashlarkan: 

 

"Mana shu sizlarga va’da qilingan Kundir", (deb) kutib olurlar", deyishadi 

(Anbiyo, 103-oyat). 

 

---

Qiyomat va Oxirat. Imom al-G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

37

Buyuk faryod – jahannam ahli eng ko‘p faryod ko‘tarib yig‘iladigan to‘rt joydan birinchisi 

– sur chalingan paytda; ikkinchisi – do‘zax farishtalari qo‘lidan qutilib, mahshar ahliga 

qarab ketayotgan paytda; uchinchisi – Odam (a.s.) Alloh taologa shafoatchi yuborish 

uchun chiqqan paytda; to‘rtinchisi – ular do‘zaxning azob farishtalariga topshirilgan 

paytda. 

 

Do‘zaxiy bo‘lganlar do‘zaxga ketgach, arosat maydonida faqat mo‘minlar, muslimlar 

xayru ehson qilganlar, oriflar, siddiqlar, valiylar, solihlar, shahidlar va rasullar qoladilar. 

Iymonlarida shubhalari bo‘lganlar, munofiqlar, zindiqlar, bid’at sohiblari (ya’ni, ahli 

sunnat e’tiqodida bo‘lmagan mo‘minlar) ham do‘zaxga ketishadi. Alloh mahsharda 

qolganlardan: "Ey insonlar, Rabbingiz kim?" deb so‘raydi. Ular: "Alloh taolodir", deb 

javob berishadi. Alloh taolo: "Siz uni bilasizmi?" deb so‘raydi. Ular: "Ha bilamiz, ey 

Rabbimiz", deyishadi. Shunda ularga Arshi a’loning chap tarafidan bir farishta ko‘rinadi. 

U farishta shu qadar bahaybatki, agar yetti dengiz barmog‘ining uchiga qo‘yilsa, bir 

tomchidek bo‘lmaydi. U farishta mahshardagilarga Allohning amri bilan ularni imtihon 

uchun: "Men sizning Rabbingizman", deydi. Ahli mahshar: "Sendan Alloh taologa 

sig‘inamiz", deyishadi. 

 

Undan keyin Arshi a’loning o‘ng tarafidan bir farishta ko‘rinadi. U ham shunday 

bahaybatki, agar oyog‘ining uchi bilan bir bossa, o‘n to‘rt dengiz ko‘rinmaydi. U ahli 

mahsharga: "Men sizning Rabbingizman", deydi. Ahli mahshar: "Sendan Alloh taologa 

sig‘inamiz", deyishadi. 

Shundan keyin Alloh taolo ularga o‘zlari istagandek g‘oyat yumshoq va xush muomala 

qiladi. Mahshar ahlining hammasi sajda qiladilar. Haq taolo ularga: "Sizlar shunday bir 

joyga keldingizki, siz uchun begonalik va qo‘rquv yo‘qdir", deydi. 

 

Alloh taolo barcha mo‘minlarni Sirot ko‘prigidan o‘tkazadi. Mo‘minlar darajalariga ko‘ra 

jannatga o‘tkaziladi. Insonlar guruh-guruh o‘tadilar. 

 

Oldin Rasululloh, keyin nabiylar, keyin siddiqlar, keyin valiylar, oriflar, keyin xayru ehson 

qilganlar, keyin shahidlar, keyin qolgan mo‘minlar o‘tadilar. Musulmonlar gunohlari afv 

etilmaganlar o‘ta olmaydilar, ba’zilari A’rofda mahbus bo‘lib qoladilar. Iymoni zaifroq 

bo‘lganlardan ba’zilari Sirotdan yuz yilda, ba’zilari esa ming yilda o‘tadilar. Muhimi 

do‘zaxda yonmaydilar. 

 

Kimki Parvardigorini ko‘rsa, do‘zaxga kirmaydi. Ular baxtli insonlardir. Ko‘pchiligi 

Sirotdan xuddi chaqmoqdek tez o‘tadilar. Ko‘plari ochlik va suvsizlikdan shunaqa 

qiynalishadiki, narsalardan tutun chiqadi. Ular kosalari ko‘kdagi yulduzlar soniga, suvi 

kavsar irmog‘idan, kattaligi Quddusdan Yamangacha va Adandan Madinai 

munavvaragacha bo‘lgan Kavsar hovuzidan suv ichadilar. Bu hol Payg‘ambarimizning 

(s.a.v.): "Mening minbarim hovuzim ustidadir" – ya’ni minbarim Kavsar hovuzining ikki 

qirg‘og‘ining biri ustidadir, deganlari bilan sobitdir. Kavsar hovuzlaridan uzoq bo‘lganlar 

qabohatlarining darajasiga ko‘ra Sirotda hibs qilinadilar. 

 

Ko‘p insonlar yaxshi, mukammal tahorat olmaydilar. Ba’zi namozxonlar namozlarini 

xushu’ va xuzu’ bilan o‘qimaydilar. Agar uni chumoli chaqsa, namozini to‘xtatib, chumoli 

bilan mashg‘ul bo‘ladi. Holbuki, namoz paytida oriflarning qo‘llarini yoki oyoqlarini 

kesishsa ham, bu narsa ularni namozdan chalg‘itmaydi. Chunki ularning ibodatlari Alloh 

---

Qiyomat va Oxirat. Imom al-G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

38

uchundir. Alloh taoloning huzurida turgan kishi Uning azamatini his qilgan holda, 

tafakkur qilgan holda xushu’ qiladi, qo‘rqadi. Shunday bo‘ladiki, podshohlardan birining 

huzurida insonni chayon chaqsa ham, sabr qiladi. Podshohga hurmat uchun 

qimirlamaydi ham. Bu insonlarning bir maxluqning huzuridagi holatidir. 

 

Ammo Alloh taoloning huzurida turgandachi, Uning haybat, saltanat, azamat, jabarut, 

qahru g‘azabini his qilgan holda ko‘proq xushu’da,xuzu’da bo‘lish talab qilinadi. 

 

Ibodat qilgani holda zulm qilgan, tavba qilgan bo‘lsada, mazlumni topolmaganidan 

dunyoda halollasha olmagan bir kishi haqida hikoya qilinadiki, u Alloh taoloning huzuriga 

keltiriladi. Dunyoda halollashmagan qul haqlari bo‘lsa, ma’lum qilinadi. Mazlum uning 

yoqasiga yopishadi. Alloh taolo mazlumga: "Ey mazlum! Yuqoriga qara" deydi. U 

yuqoriga qarab bir saroyni ko‘radi. Kattaligi va chiroyi aqlni oladi. Mazlum: "Ey Rabbim! 

Bu nima?" deb so‘raydi. Alloh taolo: "Bu saroy sotiladi. Mendan uni sotib olasanmi?" 

deydi. Mazlum: "Ey Rabbim! Uning haqini to‘lashga menda hech vaqo yo‘q", deydi. Alloh 

taolo: "Birodaringni kechirib xalos qilsang, saroy senikidir", deydi. Shunda mazlum: "Ey 

Rabbim! Sening amring sababli undagi haqqimdan voz kechdim", deydi. 

 

Alloh taolo tavba qilgan zolimlarga shunday muomala qiladi. Alloh taolo Isro surasining 

25-oyatida shunday marhamat qilgan: