Microsoft Word Quliyeva Narqiz Dars vasaiti son doc

ÜMUMİ TERMİNLƏR   Etnoqraf tədqiqatçılar bir çox 
elm sahələrindən- tarix, fəlsəfə, coğrafiya, linqvistika, 
antropologiya, arxeologiya və s. ixtisas sahələrindən çoxlu 

---

_______________Milli Kitabxana______________ 
 
7
terminlər mənimsəyib istifadə edirlər.  Ən çox istifadə olunan 
belə terminlərə misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: 
1.  İrq – antropoloji termin olmaqla, mənşə etibarilə 
qohum olan insanların müəyyən bir qrupunu ifadə edir. Tarixən 
konkret bir ərazidə  qərarlaşan, nəsildən-nəslə keçən fiziki 
əlamətlər kompleksinə görə bir-birindən fərqlənən böyük insan 
qruplarına  irq deyilir. İrqlər ümumi, oxşar xarici fiziki 
əlamətlərinə görə bir-birindən seçilirlər. Canlı orqanizmin ətraf 
fiziki-coğrafi mühitə uyğunlaşmasının irqlərin formalaşması 
prosesində böyük rolu olmuşdur. İrqlərin formalaşması yuxarı 
paleolit dövründə (40-16 min il) əsasən başa çatmışdır. İrqlərin 
ətraf mühitə uyğunlaşması  nəticəsində elə xarici fiziki 
əlamətlər kompleksi yaranmışdır ki, bu əlamətlərə görə dünya 
xalqalrına  əvvəllər “ağ”, “qara” və “sarı” rənglərə  və üç əsas 
irqə ayırırdılar: avropoid,ekvatorial (neqroid) və monqoloid. 
Son vaxtlarda monqoloid irqindən amerikanoid, ekvatorial 
irqindən avstraloid irqinin ayrılması tövsiyyə olunur. İrqləşmə, 
yəni insan qruplarının irsən keçən fiziki əlamətlərinin 
dəyişməsi müasir dövrdə  də davam edir. Lakin burada 
adaptasiya, yəni uyğunlaşma deyil, ictimai-iqtisadi proseslər 
həlledici rol oynayır. Etnoqrafiya irqləri deyil, elə insan 
qruplarını öyrənir ki, onların fiziki xüsusiyyətləri irqlərin tarixi 
əlaqələri nəticəsində 
dəyişikliyə 
məruz qalmış 
və 
yeniləşmişdir. Antropoloji ədəbiyyatda bu cür insan qruplarını 
antropoloji tip adlandırırlar.