Microsoft Word rasim isguzar etiket docx
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Etika/davranış kodeksləri. Bir çox ölkələrdə dövlət və müxtəlif növlü
biznes şirkətləri daxili sənədlərində öz etik prinsiplərini təyin edirlər. Bu sənədlər iş, yaxud işgüzar etika kodeksi və ya davranış kodeksi adlanır. Məcəllələr elə bir sahələrə yayılmışdır ki, burada dövlət tənzimetməsi yetərincə deyil, ya da sahibkarların və şirkət menecerlərinin fikrincə kifayət qədər sərt deyildir. Bir çox ölkələrdə dövlət məmurları üçün də davranış kodeksləri mövcuddur. Kodekslər bir neçə əsas tələblərə cavab verməlidir. Birincisi, onlar ölkənin qanunlarına tam uyğun olmalıdır. İkincisi, onlar qanunlara nisbətən daha sərtvə 48
təfərrüatla işlənilmiş normaları ehtiva etməlidir. Üçüncüsü, şirkətin fəaliyyət növünün xüsusiyyətlərini nəzərə almalıdır. Nəhayət, etik pozuntulara görə cəzanın dərəcəsi qanun tərəfindən nəzərə alınmayıbsa rəhbərlik tərəfindən müəyyən olunmalıdır. İ lk baxışdan elə görünə bilər ki, etika kodeksləri sovet vaxtında mövcud olan müəssisələrin inzibati fəaliyyətinə dair əsasnamələrdir. Əlbəttə ki, burada oxşarlıq vardır, ancaq əsaslı fərqlər də göz qabağındadır. Birincisi, kodekslər hər şirkət tərəfindən müstəqil işlənib hazırlanır, əvvəlki dövrdə isə bu cür əsasnamələr yuxarıdakı təşkilatlar tərəfindən hazırlanırdı və müəyyən sahənin bütün müəssisələri üçün eyni olurdu. Qanuna riayət etmək şərti ilə hər şirkətin öz qaydalarını təsis etmək hüququ vardır, məsələn, əməkdaşların tibbi müayinəsinin keçirilməsi, yaxud qanda alkoqolun mövcudluğunun gözlənilməz yoxlanılması hüququ. İkincisi, işçilərin öhdəlikləri və bu öhdəliklərin yerinə yetirilməməsinə görə cəzalardan başqa, kodekslər işçilərin hüquqlarını müdafiə edən müddəaları da özündə ehtiva edir. Kodekslər müdiriyyət, müştərilər, tərəfdaşlar və digər maraqlı tərəflər ilə münasibətlərin qurulması üçün işçilərə yardımçı olan bir alətdir. Hələ Hummarapi Məcəlləsində (eramızdan əvvəl II minillik) yaxın zamana qədər biznes «Alıcı, sayıq ol!» prinsipini rəhbər tutmuşdur. Bəs onda nəyə görə XX əsrin ortalarından biznes təcrübəsinə etik normaların və prinsiplərinin tətbiqi məcəlləsi diqqəti daha çox cəlb etməyə başlamışdır? Məgər biznesin əsas məqsədi pul qazanmaq, dövlətinsə vəzifəsi - vergi yığmaqla və sosial proqramları həyata keçirməklə sosial ədalət prinsiplərinə riayət olunmasını təmin etmək deyilmi? Bunun cavabı çox sadədir: qərbdə sərt bazar rəqabətinin yaranması, vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı və dövlət idarəçiliyinin təkmilləşməsi ilə biznes anladı ki, pulu istənilən «cəngəllik qanunu» ilə bazarın digər iştirakçıları ilə hesablaşmayaraq qazanmaq mümkün deyildir. Çünki biznes elə bir cəmiyyətdə fəaliyyət göstərir ki, həmin cəmiyyətə xidmət edir və ondan asılıdır. Bundan əlavə, biznes belə bir nəticəyə gəlmişdir ki, qısamüddətli və uzunmüddətli perspektivlərin mənfəəti arasında böyük bir fərq mövcuddur. 49
Etik normalardan boyun qaçırmaq ola bilsin ki, doğrudan da qısamüddətli mənfəət gətirə bilər, ancaq uzaq perspektivdə ola bilən ziyan - ani xeyirdən daha güclü zərər vura bilər. Biznesdə etik davranışın nə üçün «mənfəətli» olması səbəblərini gözdən keçirək. Birincisi, qeyri-etik davranış şirkətin nüfuzuna islaholunmaz zərbə vura bilər və bu şirkətin bazardan sıxışdırılıb çıxarılması ilə nəticələnə bilər. Məsələn, Bakıda hər bir gözlənilməz hadisədən (zəlzələ, qar, mülki iğtişaşlar) sonra artıq yüklənmə nəticəsində Azərsel şirkətinin abonentlərinin telefonları işləmir və onun rəqibi olan Baksel şirkətinin müştərilərinin sayı artır. İ kincisi, etik prinsiplərə riayət etməyən şirkət səmərəli idarəetmə Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|