256
Ş Ə R H L Ə R
1
«Эцлцстан»
ясяринин
мцгяддимясиндя,
Аллащын,
Пейьямбярин вя Шираз щюкмдары Ябубякр Сяд ибн Зянэинин
тярифи вардыр.
2
Атабяй Ябубякр Сяд ибн Зянэи – Сядинин дюврцндя 1195–
1226-чы иллярдя Ширазын щакими олмушдур. Сяди ондан
щядиййя эюрмцш, юз тяхяллцсцнц онун адындан эютцрмякля,
«Эцлцстан» ясярини она иттищаф етмишдир.
3
Сцнбцлинин «Эяндистан» ясяри ялйазмасы щалында олуб
Азярбайъан Республика ялйазмалары фондунда сахланылыр.
Бу ясяр ейнян Сядинин «Эцлцстан»ы кими башлайыб щязли
мязмун дашыйыр. Буну «Эцлцстан»а бянзятмя вя йа тящзил
адландырмаг олар. Чапа лайиг ясяр дейилдир.
4
«Кячавядя щямнишиним вя щцърядя щямдямим» ифадясиндян
айдын олур ки, Сядини «Эцлцстан» ясярини йазмаьа тяшвиг
едян шяхс, онунла бирликдя сяйащятя чыхыб, мящрям
сющбятляр едян юзц кими бир шаир олмушдур. Тяяссцф ки,
Сяди бу достун адыны айдын сюйлямир.
5
Ордибещишт – Иран шямси тягвиминин икинчи айы олуб, 21
апрел иля 21 май арасында давам едир.
6
Нягши Яржянэи йахуд Яртянэи – Сасани (226 – 651) –
щюкмдарларындан I Шапур вахтында (241–272) Иранда мяшщур
олан ряссам Манинин китабынын адыдыр. Орада ян эюзял,
няфис шякилляр мювъуд иди. Бу ифадя алтында бязиляри Чин
ряссамларынын ряссамлыг сянятини дя нязярдя тутурлар.
7
Бозоръмещр – Сасани падшащы Януширяванын (531-579)
аьыллы вязири олмушдур.
8
Ялвянд даьы – Иранда щямядан шящяринин йахынлыьындадыр.
9
Кянан... Бу мисрада «Йусиф вя Зцлейха» поемасынын
гящряманы Йусифя ишаря едилир. Гардашларынын хяйанятиля
гуйуйа салынмыш, гул кими сатылмыш, она ашиг олан
Зцлейханын (аэасынын арвады) бющтаны иля йедди ил
зинданда галдыгдан сонра нящайят шащлыьа чатмышдыр.
10
Лоьман – Тарихи шяхсиййят олмасы мялум дейилдир.
Кечмишдя мцхтялиф дюврлярдя Ярябистан вя Йунаныстанда
бир нечя Лоьман адлы щяким вя алим шяхслярин йашадыьы
гейд олунур. Йахын Шярг халгларынын классик поезийасында
257
вя халг ядябиййатында бцтцн хястяликлярин чарясини билян
бир щяким кими мяшщурдур.
11
Щекайят – «Эцлцстан» китабында мцхтялиф щячмли вя
мцхтялиф мязмунлу, ясасян шерля нясрин гаршылыглы
ялагяси иля йазылан кичик щикмятамиз щекайяляр беля
адланыр. Бурада да ейни адла сахланылмышдыр.
12
Фридун – Яфсаняви Пишдадийан сцлалясиндян алтынчы
падшащ щесаб олунур. Атасыны залим Зющщак юлдцрмцш,
анасы ону хилас етмишдир. Дямирчи Эавя Зющщакы тахтдан
салдыгдан сонра ону тахта яйляшдирмишдир.
13
Мащмуд Сябуктякин – Гязнявилярин ян мяшщур вя гцввятли
щюкмдарларындандыр. 997–1030-чу
илляр
арасындакы
щюкмранлыьы дюврцндя Иран, Тцркцстан вя Щиндистанын ясас
щиссясини юз щакимиййяти алтында бирляшдирмишдир.
14
Нуширяван – Сасани сцлалясинин ян мяшщур щюкмдары
олмушдур. 531–579-чу иллярдя щакимиййят сцряряк Иран вя
елячя дя бцтцн Йахын Шярг ядябиййатында ядалятли бир
щюкмдар суряти кими мядщ олунмушдур. Эуйа Мящяммяд
Пейьямбяр онун заманында доьулмасы иля фяхр едирмиш.
щягигятдя ися Нуширяван чох залым олмуш вя азадихащ
Мяздяк щярякатыны дагытмышдыр.
15
Dostları ilə paylaş: