Microsoft Word Sintaktik III cild doc


§ 29. Ritmik sözlər. Məlumdur ki, hər bir dil faktı ikitərəfli



Yüklə 1,52 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/3
tarix02.01.2022
ölçüsü1,52 Mb.
#39721
1   2   3
Nergiz-lll cild-2


§ 29. Ritmik sözlər. Məlumdur ki, hər bir dil faktı ikitərəfli 

mahiyyətə malik olub, forma (xarici cəhət) ilə mənanın (daxili cəhət) 

vəhdətində təzahür edir (F.de Sössür müvafiq şəkildə “akustik obraz” 

və “məfhum” terminləri işlədilirdi). Nitqdə bəzən yalnız xarici cəhətə 

malik olan, yəni mənadan məhrum olan bir sıra səs kompleksləri 

özünü göstərir ki, bunlar dil vahidi – “söz” hesab edilmir. Bir sıra uşaq 

oyunları ilə əlaqədar mahnılardan misal veririk: 

                          Ay uyruğu, uyruğu 

                           Saqqalı it quyruğu... 

  Qeyd olunan səs komplekslərinin ümumi mətn ilə bir semantik 

bağlılığı yoxdur. Bunlar sadəcə olaraq ahəngi müşayiət etmək və ya 

ritm yaratmaq məqsədi ilə işlədilmiş tərkiblərdir. 

Aşağıdakı misallarda da heç bir məna bildirməyən tərkiblər 

yalnız ritm xatirinə işlənmişdir və istənilən vaxt fərdi zövqlərdən və 

ya yenə də ahəng və ritmdən asılı olaraq başqa tərkiblər ilə əvəzlənə 

bilər. 


                    Dam üstədir damımız 

                   Ay gülüm, nanay, ay nanay...(Mahnıdan). 

                   Nağaranı vurum...vurum... 

Dum-ba-durum, dum-ba-durum....(X.Əlibəyli). 

Təkrarlanan məzmunsuz – mənasız səs kompleksləri heç bir 

leksik (və ya hər hansı) məna bildirmədiyi üçündür ki, bunları 

istənilən misraya, cümləyə bağlamaq mümükün olur. Semantikadan 

məhrum olan belə tərkibləri istənilən tərəfə çəkmək mümkündür. Gah 

“Dam üstədir damımız” ifadəsi ilə, gah “Bu gün ayın üçüdür” və s. 

kimi müxtəlif və bir-birindən uzaq fikirlərin hər hansı biri ilə istənilən 

vaxt əlaqələndirilə bilir. Belə nəqaratların – ritmik səs təkrarlarının 

köməyi ilə dilimizdə bir sıra  sabit tərkiblər meydana gəlmişdir: 

Olanda  halay-halay, olmayanda halım qolay (Atalar sözü); Biz 

deyirik fədəm-dəmə, sən deyirsən damdan-dama (C.Cabbarlı); Dalay-

dalay çağıra bilmərik (S.Rəhimov). 

Dilimizdəki ritmik sözlərin növləri yalnız bu göstərilənlərdən 

ibarət deyildir. Bunların çox müxtəlif şəkilləri  mümkündür. 

Ritmik səs kompleksləri xalq ifadələrində, el ədəbiyyatı 

nümunələrində bir ümumilik, qeyri-müəyyənlik ifadə etmə 

məqamında işlədilən vahidlərdəndir. Xüsusilə tapmacalarda  ritmik 

sözlərə çox rast gəlinir. 



Musa  Adilov

 

 



408

Hərdə (hədərə) sualın hürdə (hüdürə) cavabı olar (Atalar sözü): 

İnəyi satdım, qoyun aldım, dumbula-dum, dumbula-dum (Atalar 

sözü);  Hind hindicə, burnu əyricə, hara gedirsən, bu yarı gecə? 

(Tapmaca); 

İlim ilası var bunun; Səbzi libası var 

bunun...(Tapmacadan). 

Məhz söz olmadıqları üçündür ki, bu kimi səs toplusu şəklində 

işlənən vahidlər adətən lüğətlərdə qeyd və təsbit edilmir. 

Bəzən belə mənasız səs komplekslərindən falçılar, cadugərlər, 

dərvişlər müəyyən məqsədlə istifadə edirlər. Məsələn, 

M.F.Axundovun göstərdiyinə görə dərviş Məstəli şahın “heybətli 

səslə” oxuduğu “Dağdəğaha fətəndi...” ilə başlayan tərkiblər mənadan 

məhrum səs yığını olsa da, bu mənasız topludan dərviş müəyyən 

məqsəd üçün istifadə edə bilir. 

Bəzən də əslində mənalı dil vahidləri – sözlər də rtimik vəzifə 

daşıyır, ritm əldə etmək üçün işlədilir. Bu zaman sözün mənası deyil, 

ritmik funksiyası (yəni, sırf xarici əlaməti) əsas alınır və buna görə də 

bunları “ritmik sözlər” adlandırmaq olar.. xalq özü bu “ritmik sözlər”i 

başqalarından – əsil, həqiqi sözlərdən fərqləndirərək deyir: “Aşığın 

sözü qurtaranda yarım-yarım// yaram/-yaram çağırar”. 

Folklorşünaslıqda ritmik sözlərə “bəzək” və ya “xal” da deyilir. 

O.Sarıvəlli “Aşığın poetikası” məqaləsində yazmışdır: “”Bəzək” 

sözləri yerində işləndiyi zaman mahnılara şirinlik gətirir. Lakin bəzən 

çalınan hava ilə oxunan söz arasında müəyyən uyğunsuzluq olur. 

Aşıqlar bu uyğunsuzluq duyulmasın deyə “körpə quzu”, “dəli 

ceyran”, “ala göz maral”, “dərdin alım”, “qurban olum”, “neynim-

neynim” və i. a. kimi bəzək sözləri işlədirlər”.  

M.Ə.Qiyasi yazmışdır: “Seyid Əşrəf azərbaycanlılar, farslar 

arasında geniş yayılmış “quqquluqu”, “layla”, “yələlli” (veyillənmə) 

kimi mahnı sözlərini (kursiv məmimdir – M.A.) rədif seçərək satiralar 

yazır. 


                     ...Fişəngin hifz elə, satma, 

                        Balam, laylay, lalam, laylay!...” 

Bununla belə, ritmik sözlər də nitqdə ünsiyyət məqsədi ilə 

işlədilir və bədii əsərlərdə müxtəlif üslubi funksiya daşıyır: 

Sona. Adı...ey adı, belə qabaqca oxuyurlar ey, axırı da gəlir, 

dam-daram, daram (C.Cabbarlı); Oynadıqca quyruğum; Oxuyur 

dalay-dalay (A.Şaiq); “Nünnün-nünnün” dedikdən sonra uşaqlar 



Azərbaycan dilində təqlidi sözlər 

 

409



bunun əvəzində...şirni alardılar (S.Vəliyev); Elçilik məsələsidi, elçilik, 

qız almaq, onunla toy eləmək, dımbıdı, dımbıdı...bildin? 

(T.Hüseynov);  Nin-nini, nin-nini, – eləyərək qollarını başı üstündə 

oynatdı (N.Süleymaniov). Bir sıra hallarda ümumxalq dilinə məxsus 

olan, habelə başqa dillərdən alınan bu və ya digər söz deformasiyaya 

uğrayaraq ritmik funksiya kəsb edir: 

Əlini mənə, bəstərəcik! Yox, mən səndən küstərəcik...Küstrəcik 

ha, küstərəcik; Bir daş üstdən əndərəcik (A.Şaiq). 

İ.Tapdığın “Ovçu Nağı” şeirində ritmik sözlərdən bir bədiilik 

vasitəsi kimi müvəffəqiyyətlə istifadə edilmişdir: 

                      Canavar,  dovşan, ayı 

                      Oynayır oynadıqca, 

                      Ha dıqqıdı, ha dıqca 

Ha dıqca, dıqca, dıqca... 

                     Oynamağın vaxtıdı, 

Vaqqıdı ha, vaqqıdı!.. 

                     Oyun budu! Ha budu! 

Donqudu ha, donqudu! 

Ritmik səs kompleksləri bədii üslubda müxtəlif məqsədlər üçün 

özünə yer tapa bilər. Hər şeydən əvvəl bunlardan şeirdə bir söz oyunu 

kimi istifadə olunur. 

Ritmik səs kompleksləri müxtəlif psixoloji halları ifadə etmək 

işində müəyyən rol oynayır. Məsələn, S.Rüstəmin “Durna” 

komediyasında belə səhnələr diqqəti cəlb edir: 

Qafar. Zalımın qızı, neylədin? 

Nabat (dili söz tutmur). Mə, mə, mə, mə... 

Qafar. Qoyun kimi niyə mələyirsən? Dillənsənə! 

Nabat. S... s....s....s....s...sən kəndə getməmişdiin? 

Bu kimi vahidlər afaziya (afemiya) prosesini əks etdirmək üçün 

də işlədilir. Məsələn, C.Cabbarlının “Od gəlini” pyesində Dönmzəin 

pəltəkliyini əks etdirmək üçün onun tələffüzündə ritmik komplekslər 

işlədilmişdir. Dönməz belə bir şeir oxuyur: 

                  Bu-burunun o yana çək, 

Gök-gö-go-ö-göz çıxartmasın. 

Sös-sö-sö-söylə yar bizə 

Qaq-qa-qa-qa-qaş-göz atmasın. 

                



Musa  Adilov

 

 



410

  

 



Bir 

sö-sö-sözdü det-dedik, 

                 Gök-gö-gö-göz ağartmasın. 

Öldü-dü-dü-rmə, boş yerə, 

                Vallah ki, qaq-qa-qan axar. 

                Gəl, gök-gö-gözlərin yeyim 

Cac-ca-ca-canım al, qurtar. 

Ritmik səs kompleksləri yalnız substantivləşmə nəticəsində 

nominativ funksiya kəsb edib, söz (isim) keyfiyyətinə malik olur. 

Mən də arabir dodaqaltı deyir, nanay çalırdım (Q.Xəlilov). 

Substantivləşmədikdə isə bunları məfhumi («понятийный») 

sözlərə aid etmək mümkün deyildir. 

Uşaq oyununda: “aşqa-aşqa,

171


 məndən başqa”. Gedin deyin o 

oğlana: Ürəkdən aşiqəm ona; lay-lay, la-lay, la-lay, la-lay” 

(S.Vurğun). 

“Tapmacalar” kitabında deyilir: “Dörd misradan ibarət olan 

tapmacalarda birinci, bəzən də ikinci misralar heç bir məna ifadə 

etmir. Yalnız üç və dördüncü misralar mənalı olur. Əsil tapmaca 

həmin son iki misrada verilir. Məsələn: 

“Hap-hapı”. 

                                     “Biz idik, bizlər idik”. 

                                      “Halalar, ay halalar” və s. 

Yuxarıdakı misralar bəzən mənasız, lakin ahəngdar söz 

yığımından ibarət olur. Tapmacanın məzmunu ilə heç bir əlaqəsi 

olmur. Bunlar nağıldakı pişrovu əvəz edir”.

172


 

Ritmik səs toplusundan ibarət belə vahidlər tapmacalarda çox 

işlənir. 

1.Həşədən, ha həşədən; Bir səs gəlir meşədən...2. Həpdi-həpə; 

Qızıl küpə...3. Hələmə küpə, düləmə  küpə...4.  Xindaz-minaz; yerə 

düşər sınmaz. 5. Hənd oldu hahənd  oldu, Dəyirmana dən doldu. 6. 

Helində, ha helində; qanadları belində. 7. Hatəm-hatəm hətdədi; 

Hatəm koxa kəntdədi. 8. Hədi yavanı, hüdü yavanı; Altı ayağı var, iki 

dabanı; 9. Hədəndi ha, hədəndi; qara bağrım zədəndi. 10. Milit-milit; 

qapısı kilit...11. Hazılıyam, hazılı; Yanım qara tazılı...12. Billi-billi 

                                                            

171


Tatar dilində aşqa (yemək; aş aşqa  

– 

xörək yemək) sözü olsa da, bizim 



dilimizdə göstərilən vahid ritmik sözlərdəndir.

 

172



Tapmacalar. Bakı, 1971, səh. 27.

 



Azərbaycan dilində təqlidi sözlər 

 

411



bilən day; beli incə kürən day...13. Himdi, himdi, o himdi; Gözüm 

gözünə çimdi...14. Hindi-hindicə; Burnu əyircə...15. Hət ayaqlı, 

hütayaqlı; Gümüş qaşlı, lüt ayaqlı. 16. Midili, midili üzlücə; Midili 

siçan üzlücə... 

§ 30. Bu kitabçada tədqiq edilən vahidlərin ümumi dil 

sistemindəki rolunu və əhəmiyyətini müəyyənləşdirmək üçün 

ümumiyyətlə dilin  (və nitqin) funksiyalarını dəqiqləşdirmək zəruridir. 

Dilin funksiyası bütün nitq şəraitlərində özünü göstərən nitq 

fəaliyyətinə deyilir. Bu funksiyasız ümumiyyətlə nitq fəaliyyəti ola 

bilməz. Nitq fəaliyyəti ünsiyyət ilə ümumiləşdirmənin vəhdətindən 

ibarətdir. 

Ünsiyyətdə dilin əsas funksiyası kommunikativ funksiyadır. 

Dil həm də ümumiləşdirmə vasitəsidir. Dil varlığı ümumiləş-

dirilmiş şəkildə əks etdirir və möhkəmləndirir, sabitləşdirir. Bu halda 

dil iki aspektdə – sosial və fərdi aspektlərdə alına bilər. 

Fərdi aspektdə dil insanın  (təfəkkür, yaddaş və s.) fəaliyyət 

alətidir. Əlbəttə, dilin bu funksiyalarının fərdi aspektə aid edilməsi 

şərtidir. İntellektual fəaliyyətin planlaşdırılmasında insan özündən 

əvvəlki ictimai-tarixi təcrübədən istifadə edir. 

Dilin ikinci ümüumiləşdirici funksiyası insanın ictimai-tarixi 

təcrübədən istifadə etməsi ilə əlaqədardır. İntellektual fəaliyyət 

göstərmək üçün insan dil vasitəsilə müəyyən biliklərə sahib olmalıdır. 

Bu işdə hər bir fərdə yalnız dil kömək edə bilər. 

Deməli, sosioloji aspektdə alındıqda dilin aşağıdakı funksiyaları 

göstərilə bilər: a) dil ictimai təcrübənin varlıq formasıdır; b) dil milli 

mədəniyyətin səciyyəvi ünsürlərini əks etdirir (milli-mədəni 

funksiya); c) dil xarici aləm haqqında hazır biliklər verir, insanlar öz 

şəxsi-fərdi təcrübələrində, praktikada yoxlamadan həmin biliklərdən 

hazır şəkildə istifadə edirlər (dərketmə funksiyası; dil dərketmə 

alətidir). 

Bu funksiyalar dildəki bütün ifadələr üçün eyni olub, hamısına 

xasdır. Bunlarla yanaşı nitq fəaliyyətində elə hallar da müşahidə edilir 

ki, bunlar heç də bütün dil vahidlərinə aid olmur. Bunlar nitqin (dilin 

yox) funksiyaları hesab edilir və əsasən aşağıdakılardır: 

a)Emotiv funksiya. Bu, danışanın hiss və iradəsini ifadə etmə 

funksiyasıdır. Dilin funklsiyalarından fərqli olaraq digər nitq 

funksiyaları kimi, emotiv funksiyanın da səciyyəvi ifadə vasitələri 



Musa  Adilov

 

 



412

vardır. Emosional nitqdə əzizləmə-kiçiltmə bildirən sözdüzəldici 

vasitələr çox səciyyəvi yer tutur. 

b)Dəyərliliyinə görə nitqin ikinci funksiyası poetik və ya 

estetikfunksiyadır. Adətən poeziyada işlənib, başqa hallarda 

işlənməıyən vahidlər poetik nitq vasitələri hesab edilir. Müasir şeirdə 

(Avropada da, Rusiyada da, Şərqdə də) yalnız poeziya ilə 

məhdudlaşan nitq vasitələri yoxdur. Lakin klassik Azərbaycan  (və 

Şərq) şeirində belə vasitələr mövcud idi. 

c)Nitqin  magiya funksiyası daha çox ibtidai xalqlarda özünü 

göstərir, sözün sirli, ilahi qüdrətinə inam ilə əlaqədardır; sözün 

deyilməsi ilə xarici aləmdə bilavasitə dəyişiklik əmələ gətirilə bilər. 

Mədəni dillərdə bu funksiya tabu və evfemizm hadisəsində özünü 

göstərir. Müxtəlif söyüş və qarğışlar da nitqin bu finksiyası ilə 

əlaqədardır. Kommunikativ cəhətdən mənasız sözlərin, mətnin 

işlənməsi də nitqin magiya funksiyasına daxildir. 

ç)  Fatik və ya kontakt funksiyası yalnız kontakt yaratmaq 

məqsədi izləyir. Nitqdə vokativ sözlərin işlənməsi bu funksiya ilə 

əlaqədardır. Adətən nitqin başqa funksiyalarında işlənməyən alo//allo 

və cavab kimi deyilən aha tipli vahidlər bura daxildir. “Vokativ sözlər 

dildə digər sözlərdən tamamilə fərqli vəzifəyə malikdirlər. Dilin fatik 

funksiyası yalnız bu sözlərin vasitəsi ilə yerinə yetirilir”.

173

 

e) Nominativ funksiya (“marka” funksiyası) nitqdə konkret 



obyektlərin (coğrafi məntəqələr, müəssisələr, mağazalar, sənaye 

malları və s.) adlarının işlənməsidir. Xüsusilə reklam işində nitqin bu 

funksiyası çox mühüm aktuallıq kəsb edir. 

ə)  Diakritik funklsiya nitqə aid (məxsus) olmayan şəraiti 

tamamlama məqsədi izləyir. Məsələn, biri digərini döyür, üçüncü bir 

şəxs deyir: – Bir də, bir də! (Onun sözləri ümumi şərait fonunda 

anlaşıla bilər). 

Diakritik funksiya əmək fəaliyyətində mühüm rol oynayır. 

Kollektiv əmək prosesindəki ritmik çığırtılar da buraya aiddir. 

 

 



 

                                                            

173

Bax: «Основы теории речевой деятельности». М., 1974,  səh. 246.



 


Azərbaycan dilində təqlidi sözlər 

 

413



İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT 

 

M.İ.Adilov. Azərbaycan dilində vokativ sözlər. M.F.Axundov adına APDİ-



nin “Elmi əsərləri”, XII c., 1966. 

M.İ.Adilov. Təqlidi sözlər. Azərb.SSR EA Xəbərləri (ictimai elmlər 

seriyası), 1961 №8. 

Azərbaycan etnoqrafik məcmuəsi. Bakı, 1964, №1. 

Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti. Bakı, 1964 

ИВЛ, М, 1961. 

Azərbaycanca-rusca lüğət. Red. H.Hüseynov, Bakı, 1941. 

Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər. Azərbaycan SSR EA 

nəşriyyatı, Bakı, 1961. 

S.Cəfərov. Azərbaycan dilində söz yaradıcılığı. Bakı, 1960. 

B.Çobanzadə və F.Ağazadə. Türk qrameri, Bakı, 1929, səh.12. 

Ə.Dəmirçizadə. 50 söz. Bakı, 1968 

Ə.Dəmirçizadə. Azərbaycan dilinin üslubiyyatı. Bakı, 1962. 

A.S.Quzanlı. Türkcə dolu sözlük (əlyazması).1924-1930,  

K.T.Ramazanov. Salyan dialektinin fonetikası. Azərb.SSR EA  Xəbərləri, 

1956 №6. 

Rusca-azərbaycanca lüğət”də (Bakı, 1956)  

R.Ə.Rüstəmov. Azərbaycan dili dialekt və şivələrində feilin quruluşca 

növləri. Az. SSR EA nəşr., Bakı, 1963. 

A.H.Vəliyev. Azərbaycan dialektologiyasına aid materiallar. Bakı, 1960. 

H.Zərinəzadə. Fars dilində Azərbaycan sözləri. Bakı, 1962. 

prof.dr.Vecihe Hatiboğlu. Türkcede eklerin kökeni.”Türk dili”. 1974 

№268. 

J.Deni. Türk dili qrameri (Osmanlı lehcesi), İstanbul. 1941 



М.Адилов. О детских словах. «Вопрoсы тюркологии», Баку, 1971. 

Н.И.Ашмарин. Подражание в языках Среднего Поволжья. «Известия 

Азербайджванского государственного университета им. В.И.Ленина 

(серия общественных наук)», Баку, т. 2-3, 1925. 

Д.Х.Базарова. К этимологии некоторых древнетюркских названий 

птиц. «Вопросы тюркологии», 1975, №4. 

Газов-Гинзберг. Был ли язык изобразителен в своих истоках? М., 

1965. 


10.В.А.Горцевская. Изобразительные слова в эвенкийском и 

маньчжурском языках, «Тюркологические исследования», изд-во АН 




Musa  Adilov

 

 



414

СССР, М.-Л., 1963. 

.Н.К.Дмитриев. Соответсвие Р//З. «Исследования по сравнительной 

грамматике тюркских языков», ч.I, Фонетика, М., 1955. 

Н.К.Дмитриев. Этимология слова   

یدرقل 


       ّ

(«Строй тюркских языков», 

ИВЛ, М., 1962, стр.55-58.) 

34.Н.К.Дмитриев. Очерки южнотюркской мимологии («Строй 

тюркских языков», ИВЛ, 1962). 

24.В.Г.Егоров. Этимологический словарь чувашского языка. 

Чебоксары, 1964. 

Г.Касумбейли. По поводу одной этимологии у Потебни. «Труды 

Института Языка АН Азерб. ССР», т.1, Баку, 1947, стр.24. 

С.Кудайбергенов. Подражательные слова в киргизском языке. 

Фрунзе, 1957. 

Махмуд Кошгарий. Девону луготит турк. II т., Тошкент, 1961. 

Р.Кунгуров. Тасвири сузлардан ясалган сифатлар. «Труды 

Самаркандского гос.ун-та им. А.Навои», вып №139, 1964. 

А.И.Исхаков. О подражательных словах в казахском языке, 

Тюркологический сборник, М.-Л., т.1, 1959. 

С.Е.Малов. Памятники древнетюркской письменности. Изд-во АН 

СССР, М.-Л., 1951. 

С.С.Маслова Лощанская. Из заметок по шведской лексикологии. 

«Ученые записки» ЛГУ, серия филологических наук, вып.42, Л., 1962. 

«Основы теории речевой деятельности». М., 1974. 

Г.Пауль. Принципы истории языка, русск. пер., М., 1960, Персидско-

русский словарь (сост. Б.В.Миллер), М., 1953. 

Т.И.Петрова. Образные слова в нанайском языке. Изв. АН СССР, 

ОЛЯ, т.VII, вып.6, 1948, cтр.527-536; 12.Т.И.Петрова.  

Образные слова, служащие для передачи световых и цветовых 

впечатлений в нанайском языке, «Уч.зап.» Ленинградского пед.инст-

та им. А.М.Герцена (факультет народов Севера), т.101, 1954.  

Ш.Сарыбаев. Подражательные слова и их отношение к междометию. 

Изв АН Казах.СССР, вып.1-2, 1954, №135. 

азербайджанском языке, ИВЛ, М., 1962. 

Б.А.Серебренников. Методы изучения истории языков, применяемые 

в индоевропеистики и в тюркологии (сб. «Вопросы методов изучения 

тюркских языков», Ашхабад, 1961) 

.Спиркин. Происхождение языка и его роль  в формировании 



Azərbaycan dilində təqlidi sözlər 

 

415



мышления. Сб. «Мышление и язык», М., 195 

М.Д.Степанова, И.И.Чернышева. Лексикология современного 

немецкого языка. М., 1962, 

А.Х.Сулейманов. Узбек тилида атовган, ундалма ва вокатив гаплар. 

Уз.ГУ асарлары, №66, 1956 

Хəзирге татар əдеби теленен анлатмалы сʏзлеген тɵзʏ инструкциясе, 

Казан, 1964. 

А.А.Реформатский. Введение в языкознание, Учпедгиз, М., 1955 

Р.Рустамов. Глагол в диалектах и говорах азербайджанского языка 

(автореф. докт. дисс.), Баку, стр.16. 7.Л.Н.Харитонов. Типы 

глагольной основы в якутском языке. М.-Л., 1954. 

М.Худайкулиев. Подражательные слова в туркменском языке, АР 

канд. дисс., Л., 1959. 

Л.Шагдаров. Изобразительные слова в бурятском языке, АР канд. 

Дисс., Л., 1958 

Ст.Ульман. Дескриптивная семантика и лингвистическая типология, 

Сб. «Новое в лингвистике», вып. II, ИЛ, М., 1962. 

Ц.Б.Ундендешбаев языке. Сб. «Филология и история монгольских 

народов.Памяти акад. Б.Я.Владимирцева», М., 1958. 

С.Усманов. Междометия в современном узбекском языке. АР 

канд.дисс., Ташкент, 1952. 

А.А.Юлдашев. Звательные слова в тюркских языках. «Исследования 

по сравнительной грамматике тюркских языков», Т.II  (Морфология), 

Изд-во АН СССР, М., 1956 

Б.М.Юнусалиев. Киргизская лексикология, ч.1, Фрунзе, 1959. 

Б.Уринбоев. Вокатив гаплар хакида баьзи мулохазалар. «Узбек тили 

ва адабиети» jurnalı, 1964 №3 

Л.В.Щерба. О «диффузных звуках». Сб. «Академику Н.Я.Марру». 

М.-Л., 1935. 

А.М.Щербак. Грамматический очерк языка тюркских текcтов X-XIII 

вв. из Восточного Туркестана. Изд. АН СССР, М.-Л., 1961.  

А.М.Щербак. Названия домашних и диких животных в тюркских 

языках; Сб. «Историческое развитие лексики тюркских языков». Изд-

во АН СССР, М., 1961.. 

«Языковые контакты в Башкирии», Уфа, 1972. 

 

 




Musa  Adilov

 

 



416

MÜNDƏRİCAT 

 

Təqlidi sözlər ....................................................................... 313 



Təqlidi sözlərin əhatə dairəsi ............................................... 313 

Təqlidi sözlərin fonetik xüsusiyyətləri................................. 315 

Struktur ünsür haqqında....................................................... 316 

Təqlidi sözlərin morfioloji xüsusiyyətləri............................ 317 

Təqlidi sözlər xüsusi leksik-morfoloji kateqoriyadır........... 319 

Təqlidi sözlərin bəzi semantik xüsusiyyətləri...................... 321 

Vasitəsiz və vasitəli təqlid ................................................... 329 

Lüğət tərkibinin zənginləşməsində təqlidi sözlərin rolu...... 331 

Bəzi üslubi xüsusiyyətlər ..................................................... 372 

İstifadə olunmuş ədəbiyyat .................................................. 413 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



“Elm və təhsil” nəşriyyatının direktoru: 

professor Nadir MƏMMƏDLİ 

 

Çapa imzalanmış  04.11.2019 



Şərti çap vərəqi 26. Sifariş № 304 

Kağız formatı  60х84 1/16. Tiraj 300  

 

Kitab “Elm və təhsil” nəşriyyat-poliqrafiya 



müəssisəsində səhifələnib, çap olunmuşdur 

E-mail: nurlan1959@gmail.com 

Тel: 497-16-32; 050-311-41-89 

Ünvan: Bakı, İçərişəhər, 3-cü Maqomayev 8 /4 



 

Yüklə 1,52 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin