Monitorinq və tədqiqatlar: Psixi sağlamlıq üzrə informasiya sisteminin
təkmilləşdirilməsi.
Psixi sağlamlıq üzrə informasiya sistemində qeydə alınacaq əsas göstəriciləri
müəyyən etmək
Psixi sağlamlıq üzrə məlumatların müntəzəm şəkildə toplanması,
protokollaşdırılması, təhlil edilməsi və yayılmasını təmin etmək
Təhsil sistemində klinik epidemiologiya və biostatistika üzrə mütəxəssislər
hazırlamaq
Görülmüş işlər və ya prosesin gedişi haqqında informasiyadan çox,
nəticələrə diqqəti yönəltmək
Psixi sağlamlıq üzrə elektron məlumat bazası tərtib etmək
36
ÜST-nin Psixi Sağlamlıq Sistemlərinin Qiymətləndirilməsi üçün
Vasitəsi (ÜST-PSSQV) Azərbaycanda psixi sağlamlıq sistemi, o
cümlədən siyasət və qanunvericilik strukturu, psixi sağlamlıq
xidmətləri, ilkin səhiyyə sistemində psixi sağlamlıq xidmətləri, kadr
resursları, əhalinin maarifləndirilməsi və digər sektorlarla əlaqə,
monitorinq və tədqiqatlar haqqında məlumatların toplanmasında istifadə
olunmuşdur. Bu informasiyanın toplanmasında məqsəd, siyasəti
müəyyən edən qurumlar üçün psixi sağlamlıqla bağlı dəqiq məlumatlara
əsaslanmış, aydın baza informasiyaya və hədəflərə malik planlar tərtib
etməyə imkan yaratmaqdır. Bu hesabat üçün məlumatlar 2006-cı ilin
informasiyası əsasında 2007-ci ildə toplanmışdır.
Azərbaycan ərazisi 86 600 kv. kilometr olan ölkədir. Onun 8 436 400
nəfər əhalisi var, onların 10%-dən çoxu qaçqın və məcburi köçkünlərdir.
Ölkədə psixi sağlamlıq siyasəti və ya planı mövcud deyil. Psixi
sağlamlıq haqqında qanunvericiliyin ilk hissəsi 2001-ci ildə qəbul
edilmişdir. Buna baxmayaraq, psixi sağlamlıq haqqında
qanunvericiliyin bir çox tərkib hissələrinin tətbiq olunması üçün
standartlaşdırılmış prosedurlar mövcud deyil.
Dövlət səhiyyə xərclərinin 3%-i psixi sağlamlıq sisteminə ayrılmışdır;
bunların 85%-i psixiatriya xəstəxanaları üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Sosial sığorta sxemlərində psixi sağlamlıqla bağlı xidmətlərin təmini
nəzərdə tutulmamışdır.
Psixi sağlamlıq xidmətləri sistemində hələ də təşkilat əsaslı yanaşma
üstünlük təşkil edir. Ölkədə 11 ambulator psixiatriya müəssisəsi, 9
psixiatriya xəstəxanası və 5 gündüz stasionarı müəssisəsi fəaliyyət
göstərir. Ümumi təyinatlı xəstəxanalarda yalnız 2 stasionar psixiatriya
şöbəsi var; onlardan heç biri uşaq və yeniyetmələr üçün nəzərdə
tutulmamışdır.
Psixi sağlamlıq xidmətləri sistemi ilə ilkin səhiyyə xidmətləri sistemi
arasında effektiv qarşılıqlı əlaqə yoxdur. Kadr resursları baxımından,
psixi sağlamlıq sistemində psixoloqlar, sosial işçilər və peşə həkimləri
çatışmır. Psixiatrların və psixiatriya üzrə tibb bacılarının təhsili məhdud
səviyyədədir.
Məlumatların toplanması sistemi bütün dövlət psixi sağlamlıq
müəssisələrini əhatə etmişdir. Ölkədə psixi sağlamlıq
sahəsində
aparılmış məhdud miqdarda araşdırmalar sübutlara əsaslanan tədqiqat
meyarlarına tam cavab vermir.
Azərbaycanda psixi sağlamlıq sisteminin gücləndirilməsi üçün yerinə
yetirilməsi lazım gələn əsas addımlar hesabatda ayrıca göstərilmişdir.