Microsoft Word yeni vəSAİT. docx

Necə danışacağam:
 ünsiyyətimizi dəqiq, səlis və mədəni qaydaları 
gözləyərək aparmalıyıq. İfadələrimizdə sadəliyə, konkretliyə fikir verməliyik. 
Təqdimatımız baxımlı olmalıdır. Qarşı tərəfin bizi nə dədərəcədə dinləmə 
istəyinin olub-olmadığını hiss etməli və bunu nəzərə almalıyıq. 
 
Mövzu:2 
 
1.
 
Azərbaycan dilində işgüzar üslubun mahiyyəti və xüsusiyyətləri.
2.
 
İşgüzar üslubun xüsusiyyətlərini özündə əks etdirən çalışmalar və
kommunikativ məzmunlu sual və tapşırıqlar üzərində praktik işlər. 
 
Rəsmi işgüzar üslub Azərbaycan ədəbi dilinin ən ənənəvi üslublarından biridir. 
Bu üslub qanuna, sənədləşmə işlərinə (o cümlədən işgüzar yazışmalara), hüquq 
münasibətləri sahəsinə xidmət edir. Obyektivliyə, ümumiləşdirməyə, təqdimatın 
məntiqi təşkilinə, semantik aydınlığa, birmənalılığa və əminliyə meyl göstərir. 
Rəsmi işgüzar üslub dövlətlə dövlət arasında, dövlətlə vətəndaşlar, vətəndaşlarla 
vətəndaş arasında rəsmi sənədli əlaqə vasitəsidir. Bu üslubun hər bir mətni bir sənəd 
xarakterinə malikdir. Buna görə rəsmi işgüzar üslub ciddi ifadə standartlarından 
istifadə edir. Bu üslubun bütün mətnləri resept xarakterlidir və bütün üslublardan ən 
mühafizəkarıdır. Digər üslublarda daim müşahidə olunan dil dəyişiklikləri burada 
çox yavaş və nadir hallarda baş verir. Bu üslub bir neçə alt üsluba bölünür: 
• 
diplomatik işgüzar üslub;
• sənədli işgüzar üslub; 
• gündəlik işgüzar üslub. 

---

AzTU 
“Humanitar fənlər” kafedrası 
 
 
Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya 
 
7 
Diplomatik işgüzar üslub beynəlxalq müqavilələrdə, konvensiyalarda, 
bəyannamələrdə, memorandumlarda və etimadnamələrdə istifadə olunur. Bu alt 
üslub xüsusi beynəlxalq terminlərin istifadəsi ilə xarakterizə olunur. 
Sənədli işgüzar alt üslub (və ya "qanunlar dili"nin alt üslubu) qanunların, mülki 
aktların, fərmanların, məcəllələrin, konstitusiyaların dilidir. Bu alt üslub dövlət və 
ictimai təşkilatların və vətəndaşların vəzifəli şəxs olaraq (rəsmi sənədlərində) 
fəaliyyətində istifadə olunur.

Gündəlik işgüzar üslub (və ya inzibati-kargüzarlıq, eləcə də ofis əsaslı) inzibati 
aktlarda, göstərişlərdə, əmrlərdə, müqavilələrdə – həm əmək, həm də kollektivdə, 
kargüzarlıq sənədlərində, təşkilatlar arasındakı işgüzar yazışmalarda və şəxsi 
yazışmalarda istifadə olunur. Bu alt üslubda sənədin tərtibi üçün tələblərin ciddiliyi 
əvvəlki alt üslublara nisbətən bir qədər yumşaqdır. 
Rəsmi işgüzar üslubun əsas xüsusiyyətləri: 
ü
dəqiqliyi, təqdimat detalları; 
ü
təqdimatın standartlaşdırılması; 
ü
təqdimatın məcburi-tövsiyə xarakteri. 
Rəsmi işgüzar üslub xidmət sahəsinin, ictimai həyatın, o cümlədən xarici 
əlaqələrin, ticarətin və xüsusi mülkiyyətin konsolidasiyasının ən vacib tərəfləri 
olduğuna görə digər yazılı üslublar arasında xüsusi bir yer tutur. Azərbaycan dilində 
rəsmi işgüzar üslubun formalaşmağa başlaması müxtəlif sazişlərin, aktların, 
müxtəlif müddəaların icrası və yazılı konsolidasiya
(
birləşmə, həmrəy olma və 
müştərək hərəkət etmə; vahid ideya və maraqlar uğrunda mübarizə aparan 
qüvvələrin ümumi məqsəd naminə birləşməsi)
ehtiyacından qaynaqlanır. İşgüzar 
ünsiyyətin formalaşmış özünəməxsus "dili" özünəməxsus xüsusiyyətlərini özündə 
saxlayır, zaman keçdikcə çox yavaş-yavaş zamanla və həyat tərzinin dəyişməsindən 
yaranan müəyyən dəyişikliklərə məruz qalır.