Midterm hidratın öyrənilmə tarixi

Şəkil 1. və əmsallarının qazın nisbi sıxlığından asılılığı

Texniki ədəbiyyatda hidratların davamlılığı olaraq sıfır dərəcə temperaturda (t0) hidratların dissosiasiya (parçalanma) təzyiqi qəbul edil­miş­dir. Hidratyaranma prosesinin tarazlıq göstəricilərinin təh­lili ilə K.L.Unarokov tərəfindən müxtəlif hidratyaradıcı qrup­lar üzrə qaynama temperaturundan asılı olaraq hidrat­ların da­vamlılığı aşağıda göstərilən tənliklə müəyyən edil­mişdir:

( 4 )

burada:

P_o- hidratların davamlılığıdır;

T_q- hidrat yaradıçısının normal təzyiqdə qaynama tempe­raturudur;

a və b- empirik əmsallardır.

Hidratyaranma prosesinin yaranma şəraitinin müəyyən edil­­məsi üzrə D.Kats tərəfindən, buxar-maye tarazlıq siste­minə analoji olaraq, qaz-su-hidrat sistemindən tarazlıq sa­bitindən istifadə olunmaqla sadələşdirilmiş hesablama üsulu təklif edilmişdir. Bu üsulun əsas tənliyi aşağıdakı bəra­bər­lik­lərlə ifadə edilir:

; ( 5 )

Burada:

y_i- başlanğıc qazda i komponentinin molyar payıdır;

x_i- i komponentinin hidratın tərkibindəki molyar payı­dır;

k_i- i komponentinin tarazlıq sabitidir.

Təbii qazın tərkbində H₂S qazının payı az olduğu halda bu üsulun hesablama nəticələri eksperiment nəticələrinə yaxın olur. Tarazlıq sabitinin qiymətləri 7,0 MPa təzyiqinə qədər aparılan təcrübələrin nəticələri əsasında müəyyən edilmiş və bu qiy­mət­lər 14,0- 28,0 MPa təzyiqlərə qədər ekstrapolyasiya edilmişdir. Hesablamalarda nisbəti vahiddən kiçik olarsa , bu nisbətə müvafiq olan termodinamiki şəraitdə hidrat yara­dıcı komponentlərin qatı­lığı hidratya­ran­ma üçün kifayət ol­ma­­dığına görə hidrat yaran­mayır. Hidrat­ya­ranma şəraiti bə­rabərliyi ilə müəy­yən edilir. Hid­rat­yaran­ma­nın gös­tərilən tarazlıq tənliyi ardıcıl seçmə üsulu ilə həll edilir. Bu üsu­lun izahı yuxarıda göstərilən texniki ədə­biyyatdan götürülmüş məsələnin həlli ilə ay­dın­laşdırılır.