Mikrobiologiya va immunologiya

 
 
Kokklar 
(lotincha cocus –donacha) bo‘linish usullariga bog‘liq bo‘lgan 
hujayralarning o‘zaro joylashganligiga qarab farqlanadi: mikro yoki makrokokk-
lar yakka-yakka sferik shakldagi bakteriyalar bir-biridan alohida-alohida joylash-
gan bo‘ladi, chunki bir tekislikda bo‘lingandan so‘ng hujayralar bir-biridan 
ajralishadi. Diplokoklar (grekcha-Diplos –ikkitali juft) ikkitadan joylashgan sferik 
yoki loviyasimon lansent shakldagi guruxlar. Tetrakoklar - to‘rttadan yotgan
sferik shakldagi guruxlar. Streptokoklar - (grekcha –eshilgan,tug‘ilgan) marjon 
kabi joylashadi. Sarsinalar - (grekcha –Sarcio birlashtiraman) sferik shakldagi 

---

8 
8,16, va undan ortiq paket kabi joylashgan. Kokklar guruxi stafilokoklar 
(grekcha Stafilion shingil) - uzum shingiliga o‘xshash bo‘lib joylashgan 
kokklar. 
Mikrokoklar, tetrakoklar odam uchun patogen emas, qolganlari har-xil 
yuqumli kasalliklar, aksariyat yiringli yallig‘lanish chaqiradi. 
Tayoqchasimon
bakteriyalar (grekcha – Bacterium- tayoqcha) eng ko‘p 
tarqalgan va har-xil guruhdagi bakteriyalar. Spora hosil qilishiga qarab, 
tayoqchasimon bakteriyalar ikkiga bo‘linadi: 
1. Bakteriyalar yoki spora hosil qilmaydigan tayoqchalar 
B
deb belgilanadi. 
2. Batsillalar va klostridiylar- spora hosil qiladigan bakteriyalar
Bac
deb
belgilanadi (lotincha Bacillus- tayoqcha), klostridiylarni esa 
Clostir
(-yig‘, duk, 
urchuq) 
Tayoqchasimon bakteriyalarning uzunligi va qalinligi har xil bo‘ladi. 
Masalan: semiz va ingichka, kalta va uzun. Har xil shaklga ega bo‘lishi 
mumkin: tuxumsimon, sharsimon, silindsimon, dumaloqlashgan. Tayoqchasimon 
bakteriyalar ichida juda ko‘p yuqumli kasalliklarning qo‘zg‘atuvchilari mavjud: 
ichak infeksiyalari, jarohat, zoonoz va boshqalar.