Mikrobiologiya va immunologiya

Aseptika tushunchasi va uning mikrobiologik asoslari. 
Aseptika (grekcha A - inkor qilish, septiros - yiringli) – mikroorganizmlarni 
jarohatga, 
to‘qimaga, 
organga, 
bemorning 
(jarohatlanganning) 
tanasi 
bo‘shliqlariga, 
jarrohlik 
operatsiyasida, 
boshlash 
paytida, 
endoskopiya 
qilayotganda va boshqa davolash va diagnostik muolajalar paytida tushishiga 
qarshi yo‘naltirilgan oldini olish choralaridir. Aseptika o‘ziga qaratadi: 
1. Asboblarni, materiallarni, idishlarni va boshqalarni sterillash; 
2. Jarrohning qo‘lini maxsus usullar bilan ta’sir etish; 
3. Operatsiya, tekshirish va boshqalar paytida alohida qonun-qoidalarga rioya 
qilish; 

---

81 
4. Davolash muassasalarida maxsus sanitariya - gigiena va tashkiliy ishlarni 
amalga oshirish. 
Aseptikaning asoschilari nemis jarrohlari Bergmann va Shimmelbush.1890 
yilda Berlinda Xalqaro vrachlar kongressida Bergmann birinchi bo‘lib, 
aseptikaning asosiy qonuni - jarohatga tegadigan har qanday narsa bakteriya 
saqlamasligi kerak ekanligini aytib o‘tdi. 
Jarrohlik infeksiyasining ikkita manbasi tafovut qilinadi: ekzogen va 
endogen. Endogen manba bemor organizmida, ekzogen - tashqi muhitda bo‘ladi. 
Endogen infeksiyasini oldini olishda asosiy rolni antiseptika, ekzogenni esa 
aseptika o‘ynaydi. 
Ekzogen infeksiya: havo-tomchi, aloqa, implantatsionlarga bo‘linadi. Havo 
infeksiyasining manbasi havoda birikkan holda yotgan mikrob hujayralaridir. 
Mikroblar bilan ayniqsa shahar havosi, yopiq xonalar, kasalxonalar to‘yingan. 
Havo infeksiyasi bilan kurash - bu chang bilan kurashdir. 
Tomchi infeksiyasi, havo infeksiyasining bir turi, infeksiya manbasi bo‘lib 
bemorning so‘lak tomchisi bilan, xodimlar orqali yoki boshqa zararlangan suyuqlik 
orqali yuqishi. Bu yo‘l eng xavflidir. Oldini olish: operatsion xonada 
gaplashmaslik, niqob tutish, xonani yig‘ishtirish. 
Aloqa infeksiyasi - jarohatga nosteril asboblar, zararlangan qo’l, materiallar orqali 
tushishi. Oldini olish jarohatga tegadigan hamma asboblarni sterillash. 
Implantatsnon infeksiya - jarohatga chok materiali, tamponlar orqali, drenajlar, 
protezlar va boshqalar orqali o‘tishi.