Millatlararo bahamjihatlik, milliy h'ám diniy bag’rikeńlik. Reja : «Millatlararo bahamjihatlik»

Millatlararo bahamjihatlik, milliy h'ám diniy bag’rikeńlik.
Reja :
1. «Millatlararo bahamjihatlik», «Milliy h'ám diniy bag’rikeńlik» tushunchalarining ma'no-mazmuni. Milliy qabzarıkeńlik h'ám milliy manfaat uyǵınlıgi.
2. Milliy g'oya millatlarara, dinlarara bahamjihatliktı ta'minlashlikchi, jamiyatti birlashtirip turuvchi, xayrli maqsadlar, g'oyalar ekanligi. Milliy g'oyaning millatlarara nisbatiqda yuzaga chiqishi.
3. O'zbekstannıń ko'p millatli mamlakat ekanligi. Millat h'ám madaniyatlarining rang -barangligi.

İnsaniyat XX-asrdan e'tiboran XXI-asrda davom ettirayotgan eng áha'miyatli g'oyalardan biri -jamiyatdagi turli qoplamalar siyosiy kuchlar h'ám partiyalar o'rtasidagi jamoatlik birgalikda ishlashish.

Jamoatlik birgalikda ishlashish kelishuv falsafasi bo'lib h'ár xil fikr h'ám ko'zlar - ega bo'lgan, turli millat, rosta h'ám dinga tegishli shaxs h'ám to'dalarding umumiy matlab yo'lidagi birligin ta'minlaydi. Shu tariqa jamiyatte tinchlik h'ám bahamjihatliktıń barqaror rivojlanishding kafolati yuzaga keladi.! lbette shundoqqina darajaga ersisiw o'zlar -o'zigan bo'lmaydi. Har xil g'oyalarni bayroq qilib olgan kuchlarda bitta matlab yo'lida umumiylash juda qiyin. Leykin vatan kórki, mardum tinchligi aholi obodonligi shunga ersiwdi taqazo etadi. Ko'zlar -tiyraslar ráń-báreńligi fikrlar h'ár xilgi so'z h'ám fikr xoliligi jamiyatte salomatlashtiruvchi uni mahkamlagich nihoyatda asosiy omil, biroq bu, xayolga kelgan galma-galpni aytish qalb kúsegen isti qilish o'zlar manfaati uchun h'ámme narsaga muhayyo turish, degan so'z emas. Bundan tashqari hurfikr degani albatta to'g'ri fikr degani da emas, xolilikning o'zi bo'lsa anglab olingani zarur. Demak fikr xoliligi umumiylab umumiy jamiyat yo'lidagi salomat h'áreket, salomat fikr yuritiw iymon -ırar sathinen is tutish degan so'z. Ulug' bobomiz Alisher Navoiy, Farabiyde «Agar fikrlari h'ám h'áreketleri jamiyat manfaatlariga xizmat qilmaydigan bo'lsa, mamlakatti bunday odamlardan tozalash zurur»~ degan pikrdi bekor aytmagan.
Mingta yillar davomida milliy mamlakatshiligimiz tarixiy tajribalarinda sinovtan o'tgan bunday fikrlar h'ázirgi kunga qadar o'zlar qádirin yo'qoltpagan. Bularni barchasi bugungi h'ám ertagagi kunimiz uchun xizmat etadi.
Sovetler davrinde h'úkimranlıq aylagan kommunistiklik mafkura sinflik h'ám partiyalik yallasi ostida olamda xolos oq, tiyra bo'yashlarda chizishga millatti eige bólip tashlashga sabab bo'ldi. Yot sinflar, ularning «qutlıqları» ularga yoqilganlar chaylasip yo'qotıldı.
Buning sababi sovetler mafkurasinda sinflik manfaatlar, yolg'iz partiya talablari umumiyinsanlıq g'oyalarigan ustun qo'yilganinida edilar.
Jamiyat rivojida aholi fikrini bitta joyga tuplab, uning imkaniyatların bitta tartibga solib, uni umumiy rivojlanish yo'liga boshlash asosiy áh'miyet kasb etadi. Ushbu tarafidan olganda, O'zbekstanda mustaqillikka erishgannen soń, Prezident İ. Karimov xukmronliginda yaqin zardamishte keng tarqalgan millatlar yo'qlar qilindi. Ya'ni jamiyatning sotsial-siyosiy muh'itill buzadigan, odamlar fikrini chalg'itatuǵın voqealarga chek qo'yildi. Bunda eng dastlap, o'zimizga dushman qidirish, jamiyatti bólip yuborishlikga yo'l qo'ylarmadı. Bizda bu -partokrat, nawı-kommunist, unisi -diydor, bu dah'riy deb, o'zaro uydirmalar qilish alaloqibat to'qnasıwlar yo'lidan barılmadı. Aksincha, zardamishdegi xatolar uchunda, xalqimizning buguni h'ám ertagai uchun ham bárshe mushtarak mas'ul ekanligin muammolarni xolos yaktan bo'lib yechish mumkinligini tug'ra qiyofasindik. O'sha sababli mamlakat h'ám aholi manfaatlari yo'lida birlashish kuchlardi tenglashtirish, eh'tiroslarga berilmey, bárshe imkaniyatlardan xirad -zakawat bilan foydalanish yo'li xibsga olindi. Zalvorli -vazminlik, o'ylarshanlıq, sabıtqadamlıq, uzoqni gózlep yumush qilish h'ámme vaqt h'áreket printsipine oynalni.
Bugun ǵárezsiz O'zbeksdan jamoatlik plyuralizm, umrni xolilashtirish, mulkning h'ár xil shakllari teng h'uqıqlıǵın kepillew yo'lidan baratır. Usulay jamiyatte bo'lsa h'ár xil jamoatlik guruhlar, toifalar, sinflar bo'lishi tayyor. Ularning o'zlar iqtisodiy h'ám siyosiy manfaatlari bir-birinien farqli darajada farq etishi h'ám tabiiyiy. Leykin bu holat millatti bólip yubormewi zurur. Vatanimizda olib baratırılgan siyosat uni turli revolyutsion keskinliklarsiz, jamoatlik kekti o't oldirmay qaror toptirish imkanın berib, birgalikdalik h'ám tinch bahamjihatlik uchun sharayıt yaratib bermoqte. Sotsial birgalikdalik jamiyatdagi borlik odamlar, partiyalar, to'dalar bir xildik fikr yuritsin, degan so'z emas. Asosida h'ár bitta jamiyatning kuchning dunyoqarası, manfaatlari turlicha bo'ladi h'ám ular bittasi bittasinen parıq qiladi. Leykin bular uchun umumiy jónelme yolg'iz Vatan kórki, mardum tinchligi aholi obodonligi bo'lib shahar berishine erishish g'oyat qiyin.
Turli jamoatlik guruhlar manfaatini himoyalashga bel baylagan, o'zlar dasturini yozma xabar aylagan partiya h'ám jamoa tashkilotlari o'zlar xizmati oynalasındagi a'zolari manfaatini qo'riqlashi mumkin. Biroq umumiy manfaat -aholi, jamiyat Vatan manfaati kabi eng yuqori qadriyatlar bor h'ámme siyosiy partiyalar g'oyalar h'ám mafkuralar ushbu umumiy asosda birlashadi. Jamiyat kimning qanday partiya yoki h'áreket hisobida qolganidan qarab emas, ol aholi tinchligi Vatan kórńi, aholi obodonligi yo'lida qilayotgan taqribiy yumushlariga qarab bah'a beradi.
Shundoqqina qilib, jamiyatti suniy ráwishte bo'lib turli ziddiyatlarni asoslastıratuǵın talimot parıqlı, milliy mustaqilligimizdiń jamoatlik birgalikdalik g'oyasi turli partiya, din toifasina tiyis h'ár xil jamiyat a'zolari tiyraslarındagi tabiiyiy ráń-báráńlikti uyǵunlashtiradi h'ám umumiy rivojlanish manfaatlariga izmiga xizmat qiladi. Bu qanday shakllarda iske oshiriladi.
Birinchidan, jamiyatning eng yo'qlarargi matlab h'ám manfaatlarini o'zida jamlagan olgi (ilǵor) g'oyalar milliy rivojlanishni h'áreketke keltirishlik kuchga oynaladı.
Ikkinchidan, jamiyatdegi h'ár bitta sotsial taiora yoki guruh o'zining dasturiy maqsadlari h'ám taqribiy xizmatini ushbu yo'qlarargi milliy g'oyalar bilan uyǵınlastırıwshı milliy rivojlanishding hojatine oynalni.
Uchunchidan h'ár bitta odam jamiyatdagi o'rni, dunyoqarası h'ám ıqrarınan qat'iy nazar jamiyatning yuqorigi matlab h'ám manfaatlarini yorug'likgardishilantiruvchi milliy g'oyalarding iske oshishi uchun o'zini mas'ul deb bilishliki bu protsesstiń asosiy printsipi hisoblanadi.
Xalqning turli qoplamalari orasidagi múnásibetler h'ám o'zaro birlikti yaxshilash jamiyatdagi barqarorlikni mustahkamlashga sharoit yaratani. Aksincha ushbu birlikning izdan chiqishi ama nisbatiqlardıń yomonlashishi bu barqarorlikniń nosozlikiga olib keldi, sotsial beqarorlik siyosiy boshhbashdańlıq h'ám milliy tarqoqlikni keltirib chiqarni. Bunday holat aholi tilida «Qosh qo'ylaraman deb ko'zlar chiqardı» deyiladi. Ya'ni betayinlik oshag'i'ga moy quyǵanlar «To'qayga o't ketsa, h'ámmesi bitta yonadi» deb aytganlarınday is olib boradi. Ular boshqalar jondırıp bo'lsa -ham o'zlari da kullarga oynaldılar. Bu oddiy h'aqıyqattı bárimiz teran anglab olishimiz shundoqqinalarga zid kurashiwimiz zurur.
Sotsial birgalikdalikni mahkamlash bárimizdiń, birinchi navbatda, mamlakat h'ám jamoa ittifoqlari h'ámde jamiyatning ilg'or vakillari bo'lgan faollar zimmasiga katta mas'ullik qo'ylaradi.
Bárimiz Vatan kórki mardum tinchligi h'ám aholi obodonshılıǵın ta'minlashlik uchun, jamoatlik birgalikdalik sharoitina ziyon mehnatlik yetkazishi mumkin bo'lgan h'ár qanday xavflilik -xatorning oldin olish, ularni shakllantirish uchun zurur bo'lgan choralarni ko'rishimiz tiyis. Nimaga deganda ushbu oziz Vatan h'ámmemizdiki, u yerdagi tashvishda yutuq h'ám qusurlar, mukammalroqliklar barchasimizga tiyis.
Millatlar ora bahamjihatlik g'oyasi umumiy insonlik qadriyat bo'lib, h'ár xil xalqlar birgalikdalikde yasovchi mintaqa h'ám mamlakatlar milliy rivojlanishni belgilaydi. O'sha joydagi barqarorlik h'ám tinchliktıń kepili bo'lib xızmset qiladi.
Bugungi kunda yer yuzida y milliarddan ortiq elat bor. O'zbeksdan territoriyasında bo'lsa qe0 dan ziyod millat h'ám elat vakillari yoshaydı. Har bitta millat Ollohtalanıń tong qolarlıq suvyarasi. Dunyo dinlarining muqaddes kitoblarinda aytilgancha, Olloh -taala h'aqıyqatında odamni bitta dada, bitta onadan yaratgan. Biroq ular bitta -biri bilan tanishishi bog'lanishi uchun millatlarga bog'lanishi uchun millatlarga bo'lib qo'ygan. Mamlakatlar bu barada ko'p millatli (polietnik) h'ám bitta millatli (monoetnik) qurilishga ega bo'lib, h'ár biri o'ziga tánligi bilan bitta -bittasinen parıq qiladi. Har bitta mamlakatte turli millat vakillarining bo'lishi ázelden unga o'ziga tán tabiiyiy ráń-báreńlik berib kelgan h'ár bitta millatning umumiy manfaatlari jo'rligida o'zlar qadriyatlari h'ám bor. Umumiy qadriyat h'ám yakka-yolg'iz manfaatlari bir-birinie zid kelib qolishi yoki mushtarakbolıwı mumkin. Bunda ushbu mamlakattegi milliy siyosat asosiy áh'miyetke ega bo'lani. O'zbeksdan kabi plietnik mamlakatte turli millatlar manfaatlarini mushtarak qilish, ularning orasida bahamjihatliktı ta'minlashlik, rivojlanishding yechishchi omillarinan biri hisoblanadi. Sababi millatning kelajagi boshqa xalqlar h'ám davlatlarning rivoji, butun dunyodagi holat h'ám imkaniyatlar bilan da aloqador. Xalqimizning «qońsıń tinch -sen tinch» degan maqolinda ushbu h'aqıyqat ko'zlarda tutilgan. Butun dunyoda birinchi navbatda qońsısı davlatlarda tiyrama -zid yasovchi etnoslar orasida tinchlik, obodonchilik, barqarorlik, birgalikdalik teng h'uqıqlı munasibet o'zining jarqın kelajagini ta'minlashlik olmaydi.
Shuning jo'rligida bitta mamlakat oynalasında milliy manfaatlardi teng qondirish ular taraqqiyotini támiynlew juda qiyin masala ekanini da onglawımız tiyis. Millatlar ora bahamjihatlik g'oyasi ushbu masalani to'g'ri hal etishga yordam beradi. Bu g'oya bitta jamiyatte yashab, bitta matlab yo'lida mehnat qilyaptigan turli millat h'ám elatlarga kiruvchi odamlar o'rtasidagi o'zaro h'úrmet, do'stlik h'ám yakdillikning ma'naviy asli. Bu g'oya h'ár bitta millat vakillikning tolantı h'ám mahoratiniing toliq yuzaga chiqishi uchun sharoit yaratani h'ám uni Vatan kelajagi, mardum tinchligi, aholi obodonligi kabi yaxshi niyatlarga sharlap turadi. Mamlakatimizda ushbu g'oyani amalga oshirishlikga katta e'tibor berilmoqda.
Prezidentimiz İ. Karimov O'zbekstannıń bu to'g'ridagi o'ziga tán siyosatin bayon etib quyidagicha takroriylaǵań
Respublika aholisi o'rtasida ko'pchilikti tashkil qiluvchi o'zbek millatining muqaddes burshı ona tilin o'zlar milliy madaniyatningi h'ám taiyxın tiylewden gina iborat deb emas yaktan turmush kechiredigan kam sonli xalqlarding táǵdiyri uchun, ularning o'ziga tán madeniy ma'naviy bilgilerin saqlab qolish uchun, qad ko'tarishi uchun ularga teng sharoit h'ám imkaniyatlar yaratib berish to'g'risida ham mas'ul bo'lmoqdan ham iborat. Bunday holat millatara nisbatiqlarda turli muammolar tavalludiga h'esh qachon yo'l qo'ylarmaydi h'ám vatan kórki, mardum tinchligi, aholi obodonshılıgi kabi umummilliy g'oyalarni bitta bólip yechishdan iske oshirishda asosiy áh'miyet kasb etadi.
Nechta mingta iliqń tariximiz shundan guwalıq beradi, xushtavozelik h'ám insonsúyiwshilik, millatlar ora bahamjihatlikqa intilish xalqimizning eng yuqori fazilatlaridan hisoblanadi. Bu tug'radagi traditsiyalar avlodtan-avlodga zardakizip kelinib ismir. “árezsizlik yillarida millatlar ora bahamjihatlik g'oyasi oldiga qo'yilgani h'ám amalda unga erisiliwi O'zbekstannıń rivojida qo'lga olgan eng katta yutuqlardan biri mamlakatimiz rahbarlari milliy masalani xirad bilan xalqaro printsiplerge mas tariqasi yechish millatlar ora muh'abbatlardı mushtarak qilish choralarini ko'rdi. Bu tug'rada konstitutsiyalıq taqozolar asosida is xibsga olindi. Elimimizning ko'p millatli aholisi ongida «O'zbeksdan yolg'iz vatan» degan g'oya asosida h'aqıqıy vatandoshlik hissin shakllantirish bu hisobdagi ishlarniń asosiy yo'liga oynalni.
O'zbeksdan Respublikasi konstitutsiyasınıń i-statyasında «O'zbeksdan aholisini millatidan qatiy ishvaar, O'zbeksdan respublikasining puxaraları tashkil etadi» deb aniq belgilab qo'yilgan. «O'zbeksdan aholisi» tushunchasi mamlakatimizda yashab bitta matlab yo'lida mehnat qilayotgan turli millat h'ám elatlarga tiyis bo'lgan odamlar o'rtasidagi o'zaro h'úrmet, do'stlik h'ám birlik uchun ma'naviy tamal bo'lib xizmat qiladi. Bundan tashqari konstitutsiyamızda «O'zbeksdan Respublikasi o'zlar territoriyasında turmush kechiredigan borlik millat h'ám elatlarding tillari úrip-odatlari h'ám traditsiyaların h'úrmet qilishin támiynleydi. Ularning rivoji uchun sharoit yaratadı» deb takroriylagan. bu tug'rada turmushta ko'plep choralar iske oshirilmoqda xususan qoow yildan oq milliy madeniy markazlar faoliyatın yarashalashtirish h'ám ularga ko'maklashish maqsadida O'zlarb. Res. «Baynalmilol madaniyatning» markazi tashkil qiluvchi bunga misol bo'ladi. Shunda qw milliy madaniyatning markaz faoliyatın birlashtirgan bu jamoa tashkilot yuzdan ortiq markazlar ishini moslestirip turikni mamlakatimizda turmush kechiredigan borlik millat h'ám elatlarding o'zlar ona tilida o'qishi uchun keng imkaniyatlar yaratilgani yuqori o'quv yurtlari h'ám maktablarda bunga rioya qiladigani, ko'plab tillarda gazeta jurnallar bosilib, omborxonaórsetiw h'ám radio to'lqinlar olib bormoqdaǵanlıgi h'ám boshqa yumushlarda tug'radagi samarodor faoliyatınıń yaqqol masalan.
Qayerda millatlar ora g'oyasining áh'miyeti anglab yettilmese, jamiyat hayotida h'ár xil ziddiyatlar, muammolar yuzaga keladi -ular tinchlik h'ám barqarorlikqa tahdid soladi.
Bugungi kunda dunyoning ayrim mintaqalarinda bo'layotgan milliy sho'rishlar shundan ma'lum qiladi.
Millatlar ora bahamjihatlik g'oyasining iske oshirishga ǵaw bo'lg'usi eng xatorli to'siq yovuz millatchilik h'ám shovinizmdir. Bunday illat zararli g'oya tuzag'i'ga tushib qolgan jamiyat tabiiyiy ráwishde h'alaketge yuz tutadi. Bunga uzoq -yaqin tarixdan ko'plab misollar keltirish mumkin. Birgina fashizm g'oyasi XX asrda insoniyat boshiga dastlabki borlik asrlardegiden ko'ra ko'proq ofat balolar aduvdırıp, oxur -alaloqibat o'zi da h'alakatga uchtalarıraydı. Lekin h'ázirgeshekem fashizm, bo'llarshevizm, shovenizm, ırqshılıq g'oyalarin tirikltirip, millatlar ora bahamjihatlik birgalikdalik g'oyasinia zid «salıp yurisi» tashkilotletiriwge urinmatirgan kuchlar barchasi h'ámmemizde h'usher jalb qiltirish lazım.
Xolos millatlar ora bahamjihatlik g'oyasinia toyanıp umumiy maqsadlar yo'lida birgalikda bo'lib Vatan kórki, mardum tinchligi h'ám aholi obodonshılıǵınday yuqori maqsadlarga qozonishi mumkin.
Diniy jigarkenlik g'oyasi - h'ár xil diniy ishonchga ega bo'lgan odamlarning bitta ortilikka, bitta vatanga Oliymaqom İdeya h'ám niyatlert yo'lida birlikte yasashni ongdatadı.
Diniy sotsiallıq turmushtı baqıylıqtı uning h'ádeyselerin o'ziga tán tárezde yorug'likgardishindiriwshi shuur shakllarining biri. U dastlap inson umrining olg'ashqı davrinde shakllangan h'ám o'sha zamonda yashagan odamlarning Jahon tiyrasin ham yorug'likgardishindirilgen. Din Jahon, inson h'ám boshqada tirik jonlardıń yaratilishi h'ám kelib chiqishi umrning mohiyati mazmunini, insonning yoshiwdan gozlegen maxseti sudakqlı muammolarga iloh'iy nazardan javob berishchi Jahon tiyras shakli. U bugingi kunda da o'sha vazifani bajarib kelmoqda. Din diniy Jahon tiyrasni, diniy maresimlerdi shu jumladan diniy hisdi qamrab oladi. O'rta asrlarda din madaniyatningtıń borlik turlarini (ilm-fan -fan, falsafa, xuqıq odob -ikramlıq sudakqlı) o'zida jámlestirgen h'ám ularga o'zlar ta'sirini o'tkergen, xadim-xadimdan asosan ma'naviy qadiriyatlarda o'zida.jámlestirilip keldi.. Milliy qadriyatlardıń asrlar davomida (bezovol) yashab kelayotganinida dinning sharofatinan. Prezident islom Karimov lafzi bilan aytganda ”din bizning qonımızga shuurimizga o'shanaqa darajada teran singib ketgan uni h'ásh qanday kuch, h'esh qanday sholkemler bilan chiqarib bo'lmaydi.
Diniy ishonchlarding mohiyati umumiy bo'lishiga qat'iy nazar dinlarding korinisi h'ár xil bo'ladi. Olamda juda oddiy, qadimiy dinlar bilan bitta satrda umumiy Jahonlik áh'miyetine tán murakkab, Jahon dinlari da bor. Ular tarix zarurlikke qarab turli davrlarda shakllangan.
Sababi olamdagi dinlarding barchasi yaxshilik g'oyalariga asoslanadi h'ám yaxshilik tinchlik do'stlik sudakqlı hususiyatlarga tolanadı. Odamlarni poklik xadallıq Al'amon bittaodarlıq buyurkeńlikke iytermeleydi. Olamdagi borlik yirik dinlar bu Jahonni foniy, o'tkenshi hisoblaydi ular İnsannıń istiqomat qilishdan aniq maxseti bu olamda xayrli solih ishlar qilib baqıy Jahon azmoyishlariga tayyorlik ko'rishlik jannat yarasha bo'lmoq degan İdeyanı qo'llaydi. Borlik dinlarda İnsan umrining mohiyati, mundarijasi, odamlar o'rtasin siyosiy xuqıqıy, adablik munásábetlerdi tenglik adolatlik asosida o'rnatish masalasi ozli kopli o'zlar korinisin topgan. Binobarinda h'ár bitta uatanlasımız ayniqsa yoshlar dinlar tarixini, ularning ma'nosini teran bilishliki lazım shunda gina ularni yomon maxsetlerdi gozlep yurgan odamlar yo'ldan chiqaralmaydı.
Vatanimiz territoriyasında islom dinin bilan degancha zardushtiylıq, ushbuddalıq, moniylıq, xristianlıq, mazdakiylik, shomoniylıq kabi dinlarda shakllangan ular vaholanki ushbu davrda h'ámmesiniń, sintezi sababdan takroriylambaytuǵın madaniyatning shakllandi. Zardushtiylıq ta'limoti bo'yicha yaxshilik h'ám yomonlik o'rtasida gureste masofa yo'l yo'qlar, shuning uchun h'ár bitta odam bu gurestiń u ikkita bu tomonida qatnashishǵap majbur.
Bu dinin uchlar tayanchi bo'lib ular fikrlarding tozaligi, so'z aniqligi amallarding insoniylıgidan iborat. Bu belgilar zardushtiylikte,”jaqsı so'z, yaxshi fikr, ezgulik” tarozinde mujassamlashgan.
Konfutsiylıq ta'limatına qaraganda odamlar sotsiallıq kelib chiqishi ekki jamiyatdagi o'rni qirg'oqlari emas balki insoniylıq adolatparvar, h'aqıyqatparvar, eng yuqori páziletler qirg'oqlari yuqori kamolatqa erishish mumkin. İnduyilik falsafada bo'lsa İnsan o'zlar umrida qanday yomonlik qilsa oqibatsiz qolmayni. buning uchun albatta jazo oladi ”Besh barmoq tendey emas” matalinda mujassamlashgan h'aqıyqat ham bu dinda o'zlar korinisin topgan.
Xozirgi zamon dinlar masofa qabzairkeńlik g'oyasi xolos dindarlar emas, balki butun jamiet a'zolarining yaxshilik yo'lida birgalikda ishlasiwshi nazarda tutadi. tinchlik h'ám barqarorlikni mahkamlashding áh'miyetli sharti hisoblanadi. Muqaddamnan ona yurtimizda islom nahsroniylıq, iudoviylıq oqsagan dinlar bitta satrda yashab kelgan asrlar davomida yirik shaharlarda masjid shirkew sig'inish o'rinlarining paydo bo'lishi turli millat h'ám dinga tiyraslı qavmlarding o'zlar diniy amallarini xoli o'rinlab kelayotgani.
O'zbekstanda xoli puxaralıq jamiyat, Jahonlik mamlakat dastgoxqda. Qurilayotgan jamiyatning printsipleri, h'uquqıy tamallari ishlab chiqilgan h'ám xalqimiz tomonidan qo'llab -quvvatlanadi. Mamlakat qonuniy asosda borlik dinlarga, borlik iseniwshilerge teng imkaniyatlar yaratib bergan. Diniy tashkilotlar bilan nisbatiqlardıń qonun asosida, ularning h'aq - h'uquqların xúrmet etish h'ám qo'riqlash asosida olib borilayotgani ishonch erkinligini is yuzida ta'minlemekte. Shuning jo'rligida diniy tashkilotlardan da qonun oldidagi burch h'ám vazifalarini bajarish taqozo etiladi. Bu - xalqimizning tilagi bilan tanlab olingan to'g'ri yo'l.
Vatanimizda h'ár xil dinlar h'ám din vakillari orasida umumiy odamzodlik qádriyatlar asosida yakdillikti mustahkamlashga farqli e'tibor berilmekte. Tashkentte o'tkerilgen”Jahon dinlari tinchlik yo'lida” xalqaro ánjumanı buning taqribiy daliyli.
Xozirgi kunda mamlakatimizni o'ndan oshiq konfessiyaga tegishli diniy tashkilotlar xizmat korsetpekte. Ularning o'zlar xizmatini amalga oshirishliki h'ám mamlakat hayotida faol ishtirokishi uchun borlik shart - shárayatlar yaratilgan. Bu bo'yicha xuquqıy tamallar O'zbeksdan Konstitutsiyasında,”Vijdon xoliligi h'ám diniy tashkilotlar h'aqqında” gi qonunda o'zlar yorug'likgardishilanishini topgan. Mana bu tamallar mamlakatimizdagi borlik din wakilleriniń birlikte, ahillıkta bo'lib, milliy mustaqillik mafkurasining bosh İdeyası - xalqimizning ozod h'ám abad Vatan, xoli h'ám obodon turmush qurish orzusin amalga oshirishlik uchun mustahkam toyanısh bo'lib xizmat etadi.